Jaka lekcja płynie ze sprawy zgwałconej 14-latki, której odmówiono aborcji? Co teraz powinni zrobić politycy w trybie pilnym, żeby już nigdy żadna dziewczynka w takiej sytuacji nie została bez pomocy?
ZLIKWIDOWAĆ KLAUZULĘ SUMIENIA. NATYCHMIAST.
Klauzula sumienia to przywilej lekarzy, pielęgniarek i położonych wprowadzony wyłącznie po to, by personel medyczny mógł bez konsekwencji odmawiać wykonywania aborcji – nawet tych gwarantowanych w prawie. W praktyce oznacza to faktyczny brak dostępu do aborcji.
Zgodnie z prawem na klauzulę sumienia nie mogą się powoływać całe szpitale jako podmioty lecznicze, a dyrekcja szpitala musi zapewnić personel, który ostatecznie wykona zabieg. Ale co z tego, skoro w praktyce nikt tych zasad nie przestrzega?
Kończy się to tym, że osoby potrzebujące aborcji muszą jeździć po Polsce od szpitala do szpitala w poszukiwaniu lekarza bez klauzuli, szukać pomocy za granicą, działać na własną rękę. Chodzi o kobiety i dziewczynki, których zdrowie jest zagrożone, które doświadczyły przemocy, które są przerażone, że będą musiały donosić ciążę, której nie chcą kontynuować.
W publicznym systemie opieki zdrowotnej nie może być miejsca na klauzulę sumienia. Światopogląd lekarzy nie może stać ponad zdrowiem, bezpieczeństwem i godnością kobiet.
Żądamy od rządzących polityków natychmiastowej zmiany prawa i zniesienia klauzuli sumienia. Żądamy od opozycji jasnej deklaracji, że w przypadku wygranej w wyborach zniosą klauzulę sumienia.
Lekarze są od niesienia pomocy, nie od moralizowania.
Rzecznik Praw Pacjenta przeprowadził czynności wyjaśniające w związku z informacjami medialnymi, z których wynikało, że podlaskie szpitale, do których zgłosiła się 14-letnia pacjentka w ciąży będącej wynikiem gwałtu nie wykonały u niej terminacji ciąży.
Poniżej przedstawiamy informacje o działaniach RPP, opublikowane na stronie Rzecznika:
Zgodnie z obecnym stanem prawnym przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej lub zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.
I Doniesienia medialne
Rzecznik Praw Pacjenta dowiedział się o przedmiotowej sprawie z doniesień medialnych. Wskazywały one na brak dokonania terminacji ciąży u 14-letniej, upośledzonej pacjentki przez podlaskie szpitale; ciąża miała być wynikiem gwałtu. Ostatecznie zabieg został u pacjentki wykonany w jednym ze szpitali w Warszawie.
II Podjęte działania
Rzecznik Praw Pacjenta podjął następujące czynności celem wyjaśnienia sprawy:
1. 24 stycznia 2023 roku wystąpił do Fundacji na Rzecz Kobiet i Planowana Rodziny (która to fundacja nadała rozgłos sprawie) o informację:
kiedy miała miejsce opisana w mediach sytuacja;
które dokładnie podmioty lecznicze odmówiły wykonania zabiegu u małoletniej pacjentki?
Ponadto Rzecznik poprosił o wskazanie danych małoletniej pacjentki i danych jej opiekuna prawnego.
W odpowiedzi (pismo otrzymane 1 lutego 2023 roku) ww. fundacja wskazała, że ze względu na uzgodnienia z rodziną małoletniej pacjentki oraz ich wolę, nie udzieli odpowiedzi na ww. pytania.
2. 27 stycznia 2023 roku Rzecznik zwrócił się do 16 szpitali, które na terenie województwa podlaskiego wykonują świadczenia z zakresu ginekologii i położnictwa o przedstawienie szczegółowych wyjaśnień.
Z odpowiedzi szpitali, do których wystąpił Rzecznik Praw Pacjenta, nie wynika, aby zgłosiła się do nich ww. pacjentka celem wykonania terminacji ciąży.
3. 27 stycznia 2023 roku Rzecznik zwrócił się do Prokuratury Krajowej z prośbą o informację, która jednostka organizacyjna prokuratury prowadziła bądź prowadzi postępowanie przygotowawcze w sprawie gwałtu na małoletniej 14-latce.
Z odpowiedzi wynikało, że postępowanie przygotowawcze jest prowadzone w jednej z Prokuratur Rejonowych w woj. podlaskim. Jednocześnie wskazano, że wbrew informacjom medialnym pokrzywdzona jest osobą pełnoletnią i ma 24 lata. W piśmie wskazane zostało, że w dniu 29 grudnia 2022 roku prokurator jednej z prokuratur rejonowych w województwie podlaskim sporządził pismo skierowane do pacjentki, w którym wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadnił przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa ustalonemu sprawcy, tj. o czyn z art. 198 kodeksu karnego, a tym samym zostały spełnione warunki określone w art. 4a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny ochronie płodu ludzkiego oraz warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
Z uwagi na powyższe informacje, Rzecznik 2 lutego 2023 roku zwrócił się do jednej z prokuratur rejonowych w woj. podlaskim z prośbą o wskazanie danych pokrzywdzonej.
W odpowiedzi podano, że prokuratura prowadzi postępowanie przygotowawcze w sprawie obcowania płciowego, tj. o czyn z art. 198 kodeksu karnego, w którym pokrzywdzoną jest 24-letnia kobieta.
4. 2 lutego 2023 roku Rzecznik zwrócił się do Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia o wskazanie podmiotów leczniczych, które na terenie Warszawy udzielają świadczeń z zakresu ginekologii i położnictwa i od 29 grudnia 2022 roku do końca stycznia 2023 roku zgłosiły do rozliczenia w ramach umowy z NFZ zabieg oznaczony jako M17 – indukcja poronienia.
3 lutego 2023 roku Rzecznik otrzymał odpowiedź z Narodowego Funduszu Zdrowia, z której wynika, że trzy szpitale dokonały w tym czasie indukcji poronienia,
5. 6 lutego 2023 roku Rzecznik przeprowadził zbadanie spraw na miejscu w dwóch szpitalach w Warszawie. W wyniku tych czynności ustalono, że terminacja ciąży u 24-letniej pacjentki została przeprowadzona w dniu 29 grudnia 2022 roku. Szpital przedłożył dokumentację medyczną pacjentki, w której znajdowało się pismo prokuratora rejonowego, wskazujące na podejrzenie popełnienia czynu zabronionego z art. 198 kodeksu karnego, datowane na 29 grudnia 2022 r.
III. Ustalenia
Na podstawie podjętych przez Rzecznika Praw Pacjenta czynności ustalono, że pokrzywdzoną pacjentką jest – nie jak początkowo wynikało z przekazów medialnych „14-latka z Podlasia” – a 24-letnia mieszkanka Podlasia, ze stwierdzonym upośledzeniem.
29 grudnia 2022 roku prokurator jednej z prokuratur rejonowych na Podlasiu sporządził pismo skierowane do pacjentki, w którym wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadnił przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa ustalonemu sprawcy, tj. o czyn z art. 198 kodeksu karnego, a tym samym zostały spełnione warunki określone w art. 4a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny ochronie płodu ludzkiego oraz warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Następnie, również w dniu 29 grudnia 2022 roku pacjentka, w godzinach porannych, zgłosiła się do jednego z warszawskich szpitali, gdzie po konsultacji psychiatrycznej i badaniu oraz po zapoznaniu się z pismem prokuratora rejonowego, potwierdzającego, że doszło do popełniania czynu zabronionego, została przeprowadzona terminacja ciąży. Pacjentka wyraziła świadomą zgodę na zabieg.
Zebrane dowody podczas zbadania sprawy na miejscu w dniu 7 lutego 2023 roku przez Rzecznika w jednym ze szpitali w woj. podlaskim, w szczególności po analizie dokumentacji medycznej pacjentki, dokumentów zbiorczych wszystkich pacjentek zgłaszających się do podmiotu leczniczego, księgi odmów znajdującej się w podmiocie leczniczym, rozmów z personelem medycznym nie wynika, aby 24-letnia pacjentka zgłosiła się do ww. szpitala w celu terminacji ciąży i doszło do odmowy udzielenia tego świadczenia. Ponadto z odpowiedzi pozostałych 15 szpitali, do których wystąpił Rzecznik Praw Pacjenta, nie wynika aby zgłosiła się do nich ww. pacjentka celem wykonania terminacji ciąży.
Reasumując, dokumenty, wyjaśnienia i zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazują na zgłoszenie się pacjentki do szpitala w woj. podlaskim w celu dokonania terminacji ciąży oraz odmowy jej dokonania ze względu na klauzulę sumienia.
Rzecznik Praw Pacjenta zwraca się z apelem do wszystkich osób, które chciałyby zgłosić nieprawidłowości, zastrzeżenia, uwagi, skargi, związane z możliwym naruszeniem praw pacjenta, w tym naruszeniem przepisów prawa, związanych z dokonywaniem przerwania ciąży, o zgłaszanie ich do Biura Rzecznika Praw Pacjenta.
Przypominamy, że można zastrzec, by dane osobowe nie były upubliczniane, jak również zgłosić skargę anonimowo.