Wyrok w sprawie Alicji Tysiąc, która w 2007 r. wygrała przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka odszkodowanie od państwa polskiego za naruszenie jej prawa do poszanowania życia prywatnego to pierwszy wyrok, jaki zapadł w stosunku do Polski w kwestii praw reprodukcyjnych.
Opis sprawy
Alicja Tysiąc w 2003 r. złożyła skargę przeciwko Polsce do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Skarga dotyczyła naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego poprzez nieuzasadnioną odmowę wykonania zabiegu przerwania ciąży z powodów medycznych. Ciąża i poród mogły przyczynić się do odklejenia się siatkówki, a w konsekwencji do utraty wzroku. Przyczyny medyczne potwierdzili specjaliści okuliści. Wykonanie zabiegu okazało się niemożliwe, gdyż ginekolodzy nie widzieli podstaw do jego wykonania, negując wskazania medyczne. Pani Tysiąc w skardze wskazała naruszenia art. 8, 13, 3 i 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Wyrok
Dnia 20 marca 2007 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał orzeczenie w sprawie skargi Alicji Tysiąc. Uznając zasadność skargi, Trybunał uznał, że doszło do naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego i złamania Europejskiej Konwencję Praw Człowieka. Trybunał wskazał, iż państwo będące sygnatariuszem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka ma obowiązek zapewnienia efektywnych mechanizmów chroniących indywidualne osoby przed ingerencją państwa w sferę życia prywatnego. Trybunał orzekł, iż sytuacja Alicji Tysiąc stanowiła o naruszeniu art. 8 w szczególności dlatego, iż nie miała ona żadnej możliwości kwestionowania decyzji lekarskich wobec braku procedur odwoławczych. Trybunał zasądził także od rządu polskiego na rzecz Alicji Tysiąc 25 000 euro zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Po wyroku
Rząd zdecydował się złożyć odwołanie od wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Alicji Tysiąc. Specjalny zespół, składający się ze specjalistów z wielu resortów, przekazał premierowi ekspertyzę, w której udowadnia, że są proceduralne podstawy do odwołania się. Rząd podjął decyzję o odwołaniu na dzień przed upływem terminu. Dnia 24 września zespół 5 sędziów Wielkiej Izby Trybunału w Strasburgu odrzucił odwołanie rządu polskiego dotyczące decyzji Trybunału w sprawie Alicji Tysiąc. Tym samym wyrok, który zapadł 20 marca, stał się ostateczny.
Decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oznacza, że wyrok wchodzi w życie i w ciągu 3 miesięcy Polska powinna wypłacić zasądzone kobiecie zadośćuczynienie – powiedział Jakub Wołąsiewicz, reprezentujący Polskę przed Trybunałem w Strasburgu.
Wołąsiewicz wyjaśnił, że Izba podjęła decyzję o nierozpatrywaniu odwołania polskiego rządu. “Decyzje o odmowie ponownego rozpatrzenia sprawy są bez uzasadnienia” – zaznaczył. Dodał, że Trybunał odmawia ponownego rozpatrzenia sprawy w 98 proc. przypadków.
“Polska jest państwem prawa, więc dostosuje się do wyroku Trybunału w Strasburgu. Szkoda jednak, że Trybunał nie rozpatrzył merytorycznie argumentów polskiego rządu” – powiedział rzecznik ministerstwa zdrowia Paweł Trzciński.
Komitet Ministrów Rady Europy cyklicznie monitoruje, w jaki sposób Polska wywiązuje się z postanowień Trybunału w sprawie Alicji Tysiąc, a w swej ocenie opiera się na informacjach dostarczonych mu przez Federację na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny oraz Center for Reproductive Rights z jednej strony, oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych z drugiej.
W wyniku wyroku Trybunału w sprawie Alicji Tysiąc polski parlament przyjął w 2008 r. ustawę o prawach pacjenta oraz powołał Rzecznika Praw Pacjenta. W ustawie zapisano nowe prawo do wniesienia sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia lekarza. Zdaniem polskiego rządu przepis ten stanowi gwarancję, że każda kobieta, która obawia się, że jej zdrowie lub życie jest zagrożone w wyniku ciąży, uzyska profesjonalną i uczciwą diagnozę w tym zakresie. Federacja oraz Center for Reproductive Rights są jednak innego zdania.
W dniach 7-9 czerwca 2011 w Strasburgu odbyło się 1115. posiedzenie Komitetu Ministrów Rady Europy, który omawiał m.in. stan wdrożenia przez Polskę postanowień wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Tysiąc przeciwko Polsce. Komitet poprosił rząd polski o dodatkowe informacje dotyczące prawa pacjenta do sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia lekarza i zdecydował, że sprawą zajmie się ponownie na 1120. posiedzeniu we wrześniu 2011 roku.
Przeczytaj również:
Historia Alicji Tysiąc (publikacja “Piekło kobiet trwa“)
Wyroki Trybunału:
Wyrok Trybunału w języku angielskim
Wyrok Trybunału w języku polskim (Wyrok został przetłumaczony przez Biuro Informacji Rady Europy i pochodzi ze strony www.coe.org.pl )
Odwołanie polskiego rządu do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie pani Alicji Tysiąc w języku angielskim
Komentarz prawny do odwołania rządu RP
Podsumowanie wdrożenia wyroku Trybunału w sprawie Tysiąc przeciwko Polsce wydane przez Komitet Ministrów Rady Europy na posiedzeniu w grudniu 2010 r. w języku angielskim
List Federacji oraz Center for Reproductive Rights do Komitetu Ministrów w sprawie wdrożenia postanowień wyroku Trybunału w sprawie Tysiąc przeciwko Polsce, oraz odpowiedź z Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Listopad 2010
List Ministerstwa Spraw Zagranicznych do Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie wdrożenia postanowień wyroku Trybunału w sprawie Tysiąc przeciwko Polsce. Marzec 2011
List Federacji oraz Center for Reproductive Rights do Komitetu Ministrów w sprawie wdrożenia postanowień wyroku Trybunału w sprawie Tysiąc przeciwko Polsce, oraz list z Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Maj 2011
Media o sprawie
Aborcja to sprawa między mną a Bogiem, Dziennik, 25.09.2007
Alicja Tysiąc może liczyć na odszkodowanie od rządu, IAR, 25.09.2007
Polska przegrała w Strasburgu z Alicją Tysiąc, TVN24, 25.09.2007
Strasburg odrzucił odwołanie Polski w sprawie Alicji Tysiąc, ŻW, 25.09.2007
Trybunał w Strasburgu odrzucił odwołanie polskiego rządu ws. Alicji Tysiąc, GW, 25.09.2007
Tysiąc(e) do wypłaty, ŻW, 25.09.2007
Zwycięstwo Alicji Tysiąc, Metro, 25.09.2007
Premier: z decyzją Trybunału ws. Alicji Tysiąc należy się pogodzić, GW, 25.09.2007
NDz Wyrok na życie przypieczętowany, Nasz Dziennik, 26.09.2007