W reakcji na zgłoszenia o odmowach przyjmowania dziewcząt w poradniach ginekologicznych podjęłyśmy działania. Zanim o nich opowiemy przybliżmy wpierw problem. Osoby niepełnoletnie mają wyjątkowo utrudniony dostęp do opieki ginekologicznej. Po pierwsze, potrzebują zgody rodzica lub opiekuna ustawowego. Po drugie, wiele poradni dla kobiet nie chce przyjmować niepełnoletnich pacjentek, mimo tego że w Polsce nie ma specjalizacji z zakresu ginekologii dziecięcej i dziewczęcej. Taką specjalizację można uzyskać na gruncie międzynarodowym i ma ją bardzo niewielu lekarzy. Co więcej, nie ma statystyk, jaki procent spośród niemal 7800 lekarzy i lekarek o specjalizacji z ginekologii i położnictwa zajmuje się małoletnimi pacjentkami.
Nastoletnie pacjentki doświadczają więc przemocy instytucjonalnej, gdy są odsyłane od Annasza do Kajfasza i mierzą się z licznymi barierami. Młode osoby, by uzyskać niezbędną pomoc, muszą zdobyć zgodę rodzica, mieć szczęście, by w okolicy byłaby jakakolwiek poradnia ginekologiczna oraz by ktoś z personelu chciał je przyjąć.
Jak trudno dostać się do ginekologa/ginekolożki w publicznym systemie opieki ilustruje raport NIK „Wiejska droga do ginekologa” i nasz raport o nieprzypadkowym tytule „Przemoc instytucjonalna”.
Ograniczanie dostępu do opieki zdrowotnej w nieunikniony sposób naraża zdrowie, a czasem życie młodych osób i przekłada się wzrost różnorakich chorób i infekcji.
Interwencja
Wskutek doniesień o odmowach przyjmowania dziewcząt Federacja skierowała do NFZ zapytanie – w trybie dostępu do informacji publicznej – by ustalić, czy faktycznie nastąpiły jakiekolwiek zmiany przepisów czy rozliczania wizyt, które pogorszyły dostępność opieki ginekologicznej dla nastolatek. Chciałyśmy także wyjaśnienia nierównej w skali kraju dystrybucji poradni zakontraktowanych na świadczenia ginekologii dla dziewcząt.
Nasze pytania:
- czy wprowadzono jakiekolwiek zmiany legislacyjne, w wyniku których małoletnie pacjentki nie mogą być przyjmowane w poradniach ginekologicznych i ginekologiczno-położniczych?
- czy Narodowy Fundusz Zdrowia ujmuje w kontraktach na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną w zakresie poradni ginekologicznych i ginekologiczno-położniczych świadczenia dla dziewcząt (innymi słowy, czy placówki mogą w nich rozliczać wizyty małoletnich pacjentek)?
- czy zakontraktowane poradnie ginekologiczne i ginekologiczno-położnicze mają prawo odmawiać opieki małoletnim pacjentkom w takich placówkach i odsyłać je do poradni ginekologicznych dla dziewcząt?
- zgodnie z informatorem o umowach na stronie NFZ w Polsce jest 26 placówek z kontraktem AOS na produkt „świadczenia w zakresie ginekologii dla dziewcząt” (02.1453.001.02). Z czego wynika nierówna dystrybucja pomiędzy województwami (od 0 do 6)? Dlaczego nie ma żadnej placówki w woj. podkarpackim i lubelskim?
Czego dowiadujemy się z odpowiedzi Narodowego Funduszu Zdrowia?
„Ponieważ specjalizacja z położnictwa i ginekologii nie jest podzielona na dziecięcą i dla dorosłych, nie ma formalnych przeszkód, aby lekarz specjalista w ww. dziedzinie, w poradni ginekologiczno-położniczej udzielał świadczeń małoletnim pacjentkom.”
To oznacza, że odmowy przyjęcia niepełnoletniej pacjentki przez specjalist(k)ę z ginekologii i położnictwa są bezprawne. Należy w takiej sytuacji zainterweniować u osoby przełożonej, wskazując na stanowisko NFZ (można pokazać odpowiedź z NFZ, która jest poniżej podlinkowana), a gdy to nie przyniesie skutku, poprosić o odmowę na piśmie i złożyć skargę na odmowę zakontraktowanego świadczenia do wojewódzkiego oddziału NFZ i Rzecznika Praw Pacjenta.
- Świadczeń w zakresie ginekologii dla dziewcząt może udzielać jedynie lekarz specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii, stąd w czasie gdy w poradni ginekologiczno-położniczej przyjmują lekarze z inną specjalizacją niż położnictwo i ginekologia, przyjmują oni tylko pełnoletnie pacjentki.
- Poradnie posiadające z Funduszem umowy o udzielanie świadczeń w zakresie położnictwa i ginekologii otrzymują wyższe wynagrodzenie za porady udzielone pacjentkom niepełnoletnim.
- NFZ stara się poprawiać dostępność świadczeń m.in. znosząc warunki, które utrudniały placówkom zawieranie umów z Funduszem. Fundusz przedstawił aktualną liczbę umów zawartych na rok 2020 w zakresie ginekologii dla dziewcząt w podziale na województwa. W Polsce mamy więc 48 świadczeniodawców, a liczba zakontraktowanych podmiotów w danym województwie waha się od 1 do 9. NFZ poinformował o podwyżkach wycen świadczeń w latach ubiegłych i przyszłych.
Odpowiedź NFZ na zapytania Federacji o opiekę ginekologiczną dla dziewcząt (w PDF)
Adresy poradni i szpitali z ginekologią dla dziewcząt w podziale na województwa*:
- dolnośląskie
- kujawsko-pomorskie
- lubelskie
- lubuskie
- łódzkie
- małopolskie
- mazowieckie
- opolskie
- podkarpackie
- podlaskie
- pomorskie
- śląskie
- świętokrzyskie
- warmińsko-mazurskie
- poznańskie
- zachodniopomorskie
* kontrakt „świadczenia w zakresie ginekologii dla dziewcząt”, 02.1453.001.02)