Wielka Koalicja za Równością i Wyborem z zaniepokojeniem odnosi się do niektórych rozwiązań proponowanych przez Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka w projekcie nowego kodeksu rodzinnego. Uważamy, że zwiększenie podmiotowości i autonomii dziecka nie może odbywać się poprzez ograniczenie praw kobiet.
Przede wszystkim, kodeks wprowadza niezgodną z Konstytucją definicję dziecka, którym w rozumieniu kodeksu ma być „każda istota ludzka od poczęcia do pełnoletniości”. Polski system prawny nie przesądza o tym, kiedy zaczyna się dziecko/człowiek i taka definicja, forsowana razem z innymi projektami ograniczającymi prawa kobiet, godzi w żywotny interes kobiet, uzależniając ich zdrowie i życie, nie mówiąc o wolności do samostanowienia, od decyzji politycznych, które nie są uzasadnione ani wiedzą naukową, ani prawem stosowanym w cywilizowanych krajach. Przyznanie płodowi statusu dziecka będzie stało w sprzeczności z prawem kobiet do przerwania ciąży, a to kobiety w świetle Konstytucji i aktów prawa międzynarodowego są podmiotami wolności i praw i cieszą się większą ochroną prawną. Projekt zakłada również ustanawianie adwokata dla płodu, co wydaje się być absurdalne w odniesieniu do potencjalnego człowieka – stosunek pełnomocnictwa nie może istnieć z kimś, kto nie ma zdolności prawnej.
Ponadto, art. 132 nowego kodeksu rodzinnego jest nad wyraz nieprecyzyjny i stanowi, że „w razie spożywania przez kobietę w ciąży alkoholu lub używania innych substancji psychoaktywnych sąd może zobowiązać ją do leczenia”. Przepis, ani w tym miejscu, ani gdziekolwiek indziej, nie definiuje, co oznacza „spożywanie alkoholu”. Czy jeden lub dwa kieliszki wina można już uznać za spożywanie alkoholu, które pozwoli organom państwa „zobowiązać kobietę do leczenia”? Zdaniem Koalicji, represyjne potraktowanie alkoholowego zespołu płodowego (zwanego FAS) z pominięciem działań o charakterze profilaktycznym jest kontrproduktywne i godzi w autonomię i samodzielność kobiety[1][2].
Bardzo niebezpieczny i ingerujący w autonomię decyzyjną kobiety i mężczyzny jest wprowadzony w projekcie w sprawach o rozwód i separacje „obowiązek sądu skierowania małżonków wspólnie wychowujących dziecko do specjalisty z zakresu życia rodzinnego, w celu uświadomienia im następstw separacji albo rozwodu dla rozwoju i wychowania dziecka”. Dialog jest ważny, ale w sytuacji związków przemocowych, obowiązkowa mediacja może bardzo utrudnić wyjście z toksycznej relacji, a co więcej może być zgubna dla dziecka, wbrew promowanej wiodącej zasadzie dobra dziecka.
Jednym z nadrzędnych atutów projektu miało być to, że jako pierwszy wprowadza definicję konkubinatu. Byłoby to dobre rozwiązanie, gdyby konkubinat nie był definiowany jako nieformalny związek kobiety i mężczyzny, co wyklucza związki jednopłciowe wbrew istniejącej rzeczywistości społecznej. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego pojęcie „osoby najbliższej” zarówno w prawie karnym, jak i niektórych rozwiązaniach z zakresu prawa cywilnego (wstąpienie w stosunek najmu na skutek śmierci najemcy), może obejmować osoby tej samej płci.
Koalicja zauważa oczywiście rozwiązania pozytywne proponowane w nowym projekcie kodeksu rodzinnego, w szczególności zastąpienie władzy rodzicielskiej odpowiedzialnością rodzicielską, wprowadzenie zasady dobra dziecka czy zasady wysłuchania dziecka. Część zapisów zdaje się być neutralna, a nawet optymistyczna, aczkolwiek to ich wykładnia pokaże, w jakim celu będą wykorzystywane. Podkreślanie autonomii rodziny i subsydiarnej roli państwa w udzielaniu pomocy rodzinie zapala ostrzegawczą lampkę – zwłaszcza w dobie szczególnie intensywnej działalności lobbingowej Ordo Iuris – czy przepisy te nie będą wykorzystywane do ochrony samowoli rodziców w izolowaniu dziecka od koniecznych świadczeń zdrowotnych (np. szczepień), kształcenia (np. edukacji seksualnej), czy stosowania wobec niego metod wychowawczych naruszających jego autonomię.
Mając na uwadze przedstawione argumenty Wielka Koalicja wzywa podmiot, który zdecyduje się przedstawić nowy projekt kodeksu rodzinnego w ramach przysługującej mu inicjatywy ustawodawczej do doprecyzowania lub zmiany jego przepisów dotyczących zasygnalizowanych rozwiązań prawnych oraz na dalszym etapie do włączenia w prace nad projektem organizacji działających na rzecz praw i wolności kobiet.
Pod stanowiskiem podpisały się wszystkie organizacje członkowskie Koalicji:
|
ASTRA Network ASTRA Youth BABA Lubuskie Stowarzyszenie na Rzecz Kobiet Berliński Kongres Kobiet Black Brussels Balloons Czarny Protest Bielsko-Biała (OSK) Czarny Protest Gliwice Democracy is OK (DOK) Demokratyczna Unia Kobiet Dolnośląskie Forum Stowarzyszeń Dziewuchy Berlin Dziewuchy Dziewuchom Francja Dziewuchy Kieleckie Dziewuchy Szczecin Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny Federacja Polskie Lobby Kobiet Femini Berlin Polska Feministyczne Stowarzyszenie Polonijne Elles sans Frontieres ASBL Fundacja Centrum Praw Kobiet Fundacja Czas Dialogu Fundacja Edukacja – Równość – Aktywność -Dialog Era Dialogu Fundacja Feminoteka Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej Fundacja im. Kazimierza Łyszczyńskiego Fundacja Inicjatywa Kobiet Aktywnych Fundacja Klamra Fundacja Kobiety Zmieniają Świat Fundacja na Rzecz Równości i Emancypacji STER Fundacja Nie Tylko Matka Polka Fundacja Nowoczesnej Edukacji SPUNK Fundacja Pozytywnych Zmian Fundacja Prawnikon Fundacja Przestrzeń Kobiet Fundacja Przestrzenie Dialogu Fundacja Rodzić po ludzku Fundacja Równość.info Fundacja Trans-Fuzja Galeria Inspiracji Grupa Edukatorów Seksualnych Ponton Inicjatywa Feministyczna Inicjatywa Sto Lat Głosu Kobiet Inicjatywa Kobiety Piaseczno Koalicja KARAT Koalicja Mam Prawo Kobiety w Sieci KOD Kobiety Kolektyw Manifa Toruńska Konferencja Episkopatu Polek Kongres Kobiet Północnej Wielkopolski Kongres Kobiet Województwa Śląskiego Koszalińskie Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej Era Kobiet
|
Lambda Warszawa Lubelska Koalicja na Rzecz Kobiet Marsz Godności Medical Students For Choice Poland Międzynarodowy Strajk Kobiet Nieformalna Grupa Czarny Protest Nieformalna Grupa Inicjatywna z Bydgoszczy Niezłomne-śląskie Obywatelskie Stowarzyszenie „Możemy” Ogólnopolski Strajk Kobiet Ogólnopolski Strajk Kobiet Poznań Ogólnopolski Strajk Kobiet Sanok Ogólnopolski Strajk Kobiet Sochaczew Ogólnopolski Strajk Kobiet Zawiercie Polskie Towarzystwo Genderowe Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego Protest kobiet Ratujmy Kobiety Ratujmy Kobiety Tarnów Równość i Nowoczesność Ściana Furii Stowarzyszenie Aktywne Kobiety Stowarzyszenie Dolnośląski Kongres Kobiet Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego – Krytyka Polityczna Stowarzyszenie Inicjatywa Polska Stowarzyszenie Inicjatyw Kobiecych Stowarzyszenie Klub XXI wieku Stowarzyszenie Kobiecy Słupsk Stowarzyszenie Kongres Kobiet Stowarzyszenie Łódzkie Dziewuchy Dziewuchom Stowarzyszenie Most Kobiet Stowarzyszenie Koniński Kongres Kobiet Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza Stowarzyszenie Nasz Bocian Stowarzyszenie ON/OFF Stowarzyszenie Poprawy Spraw Alimentacyjnych – Dla Naszych Dzieci Stowarzyszenie Pro Femina Stowarzyszenie (S)Prawa Kobiet Stowarzyszenie Stop Stereotypom Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet Stowarzyszenie Tuż Obok Stowarzyszenie Wszechnicy Oświeceniowo Racjonalistycznej Strajk Kobiet Gryfino Strajk Kobiet Puławy Te Tematy Tomaszowski Kongres Kobiet Toruńskie Dziewuchy Trójmiejska Akcja Kobieca Warszawskie Dziewuchy Warszawski Strajk Kobiet Wielkopolski Kongres Kobiet |
Do wiadomości:
- Prezydent
- Marszałek Sejmu
- Marszałek Senatu
- Prezes Rady Ministrów
- Przewodniczący Klubów Parlamentarnych i Poselskich oraz Kół Poselskich
[1] Stanowisko Koalicji zostało w części przygotowane na podstawie analizy prawnej projektu nowego kodeksu przygotowanej przez adw. I. Kotiuk i A. Grzybek reprezentującą fundację STER, która wchodzi w skład Koalicji. Analiza dostępna pod adresem: http://www.fundacjaster.org.pl/herstoria/artykuly/jestes-w-ciazy-jestes-podejrzana
[2] Podobnie, za niekonstytucyjny uznał ten projekt Rzecznik Praw Obywatelskich: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/projekt-ustawy-o-przymusowej-izolacji-kobiet-pijacych-alkohol-i-uzywajacych-narkotykow-podczas-ciazy.