SPIS TREŚCI:
- Co to jest i jak działa antykoncepcja awaryjna?
- Kiedy warto zastosować tabletkę „po”?
- Jak i gdzie ją zdobyć?
- Co robić, gdy lekarz lub lekarka odmawiają wystawienia recepty?
- Co jeśli w aptece odmawiają sprzedaży tabletki?
1. CO TO JEST I JAK DZIAŁA ANTYKONCEPCJA AWARYJNA?
Antykoncepcja awaryjna to środek, który zapobiega niechcianej ciąży po niezabezpieczonym stosunku. Na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek “dzień po”, zawierających różne substancje aktywne – octan uliprystalu (ellaOne) lub lewonorgestrel (Escapelle, Livopill). Poniżej przedstawiamy krótkie zestawienie pigułek dostępnych w Polsce:
NAZWA LEKU | ellaOne | Escapelle, Livopill |
SUBSTANCJA CZYNNA | octan uliprystalu | lewonorgestrel |
CZAS DZIAŁANIA | działa do 120 godzin (5 dni) | działa do 72 godzin (3 dni) po niezabezpieczonym stosunku |
SPOSÓB DZIAŁANIA | opóźnia owulację, może wpływać na budowę endometrium | opóźnia owulację, zagęszcza śluz szyjkowy, może wpływać na budowę endometrium |
WPŁYW NA STAŁĄ ANTYKONCEPCJĘ | może tymczasowo zmniejszyć skuteczność stosowanych regularnie środków antykoncepcyjnych np. tabletek, krążków czy plastrów | nie zmniejsza skuteczności stosowanych regularnie środków antykoncepcyjnych np. tabletek, krążków czy plastrów |
KARMIENIE PIERSIĄ | nie należy karmić piersią przez jeden tydzień od zastosowania leku | najlepiej przyjąć tabletkę bezpośrednio po karmieniu i unikać karmienia piersią przez co najmniej 8 godzin po zażyciu tabletki |
KOSZT | koszt ok. 90-120 złotych | koszt ok 35-60 złotych |
Powyższa tabela ma charakter jedynie informacyjny. W celu uzyskania pełnych informacji na temat konkretnej tabletki, odsyłamy do ulotki dołączonej do opakowania lub charakterystyki produktu leczniczego danego środka.
Pamiętaj, im szybciej przyjmiesz tabletkę, tym wyższa będzie jej skuteczność antykoncepcyjna!
Biorąc pod uwagę, że nie ma możliwości przewidzenia dokładnego czasu owulacji, tabletka powinna zostać przyjęta niezwłocznie po odbyciu stosunku płciowego bez zabezpieczenia (najlepiej w ciągu pierwszych 12-24 godzin).
Dodatkowe fakty na temat antykoncepcji awaryjnej:
- Antykoncepcja awaryjna nie działa poronnie i nie uszkadza istniejącej już ciąży.
- Antykoncepcja awaryjna nie wpływa na przyszłą płodność.
- Antykoncepcja awaryjna nie zapobiega zapłodnieniu na przyszłość.
- Antykoncepcja awaryjna nie chroni przed zakażeniem infekcjami przenoszonymi drogą płciową.
- Antykoncepcja awaryjna nie powinna zastępować regularnych metod antykoncepcji np. tabletek antykoncepcyjnych, plastrów, krążków.
Więcej informacji tabletce “dzień po” znajdziesz w naszej broszurze “Plan B w pigułce, czyli o antykoncepcji awaryjnej” oraz na portalu medyk.online.
2. KIEDY WARTO ZASTOSOWAĆ ANTYKONCEPCJĘ AWARYJNĄ?
- gdy nie zastosowano żadnej metody antykoncepcji,
- doszło do zgwałcenia bez zabezpieczenia,
- prezerwatywa pękła lub zsunęła się z członka w trakcie stosunku,
- prezerwatywa była na członku tylko przez połowę stosunku,
- doszło do wytrysku w pochwie bez prezerwatywy,
- świeża sperma dostała się w okolice wejścia do pochwy,
- stale stosowana antykoncepcja została przyjęta niezgodnie z zaleceniami,
- istnieje ryzyko istotnej interakcji między stosowanymi środkami antykoncepcyjnymi a innymi lekami lub ziołami (skuteczność antykoncepcyjna mogła zostać obniżona).
3. JAK ZDOBYĆ TABLETKĘ?
- Zakup tabletki w aptece po okazaniu recepty od lekarza/lekarki.
Receptę może wystawić lekarz/lekarka każdej specjalności, w tym POZ czy z nocnej/świątecznej opieki. Więcej na temat wystawiania recept tutaj.
w darmowym wystawianiu recept pośredniczy Fundacja Jeszcze;
darmowe recepty wystawia dr n. med. Sławomir Wiśniewski;
recepty za 5 zł wystawia dr n. med. Jarosław Górnicki (od 15 roku życia);
szybkie recepty z 50% zniżką wystawia Klinika Dla Kobiet dr Sylwia Jankowska. Aby otrzymać receptę wypełnij formularz online i wpisz kod promocyjny FEDERA. Serwis czynny 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku.
płatne recepty wystawiają przychodnie telemedyczne i tzw. receptomaty.
recepty bez obawy o klauzulę sumienia możesz zdobyć w “gabinetach bez klauzuli sumienia”:
–> w Warszawie,
–> w Poznaniu,
–> w Łodzi; - Zakup tabletki w aptece po uzyskaniu recepty od farmaceuty/farmaceutki.
Receptę może Ci również wystawić farmaceuta/farmaceutka w ramach programu pilotażowego, który trwa do 30 czerwca 2026 r. Wystarczy, że zgłosisz się do apteki, która podpisała umowę z NFZ. Sprawdź, która apteka w Twojej okolicy realizuje program. Jeśli zgłosisz się do apteki i poprosisz o antykoncepcję awaryjną:
zostaniesz przyjęta w osobnym pomieszczeniu;
odbędziesz rozmowę z farmaceutą/farmaceutką – zostanie przeprowadzony wywiad, aby ustalić, czy wydanie leku jest uzasadnione i bezpieczne. Wspólnie omówicie też zasady przyjęcia tabletki. Jeśli masz jakieś pytania, to odpowiedni moment, aby je zadać;
jeśli po przeprowadzonym wywiadzie farmaceuta/farmaceutka uzna wydanie leku za uzasadnione i bezpieczne, otrzymasz receptę wystawioną przez farmaceutę/farmaceutkę i będziesz mogła wykupić lek. - Kontakt z kolektywem “Dzień Po” pod adresem dzienpo@riseup.net.
“Dzień Po” jest kolektywem, który powstał w 2017 roku w odpowiedzi na wycofanie antykoncepcji awaryjnej z ogólnodostępnej sprzedaży. Korzystając z międzynarodowych sieci wsparcia, kobiecej solidarności i tego, że w pozostałych krajach w Europie można nadal kupić ellaOne bez recepty, kolektyw ułatwia dostęp do antykoncepcji awaryjnej wszystkim osobom, które jej potrzebują.
4. CO JEŚLI LEKARZ/LEKARKA ODMAWIA WYSTAWIENIA RECEPTY?1
Klauzula sumienia nie ma zastosowania do wystawiania recept, więc lekarz nie może się na nią powołać.
- upewnij się, że uzasadnienie odmowy wpisano do dokumentacji medycznej,
- poproś o wydanie odmowy na piśmie,
- powiadom przełożonego i zażądaj interwencji,
- złóż skargę do wojewódzkiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, jeśli wizyta odbyła się w placówce mającej kontrakt z NFZ
(możesz wpisać nasz adres kontakt@federa.org.pl do ukrytej wiadomości – zanonimizowane skargi wykorzystamy w korespondencji z Ministrem Zdrowia, NFZ i konsultantami ds. ginekologii i położnictwa) - możesz wnioskować do Rzecznika Praw Pacjenta o wszczęcie postępowania wyjaśniającego.
GOTOWE WZORY SKARG:
- wzór skargi na poradnię publiczną np. ginekologiczną – TUTAJ
- wzór skargi na placówkę POZ i nocną opiekę – TUTAJ
1Nie dotyczy odmów wynikających ze stwierdzenia realnych przeciwwskazań do stosowania antykoncepcji awaryjnej, czyli nadwrażliwości na substancję czynną/pomocniczą lub przy ciężkich zaburzeniach czynności wątroby.
5. CO JEŚLI W APTECE ODMAWIAJĄ SPRZEDAŻY?
Farmaceuta lub farmaceutka nie ma prawa odmówić sprzedaży środków antykoncepcyjnych ze względu na klauzulę sumienia!
Zachęcamy do złożenia skargi w tej sprawie do konkretnego Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego – znajdź WIF w Twoim województwie
- wzór skargi do Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego – TUTAJ
Przypominamy, że zgodnie z art. 95 ust. 3 ustawy – Prawo farmaceutyczne apteki mają obowiązek sprowadzić produkt leczniczy, którego nie mają w swoim asortymencie, a klient/klientka zgłosi na nie zapotrzebowanie.
