ABORCJA PRAWEM CZŁOWIEKA. PROGRESYWNY KOMENTARZ OGÓLNY DOT. PRAWA DO ŻYCIA

Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny przyjęła z ogromnym uznaniem i zadowoleniem Komentarz Ogólny do art. 6 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych dot. Prawa do Życia.

Po trzech latach konsultacji, mimo potężnej presji ultrakonserwatystów, Komitet Praw Człowieka ONZ przyjął dokument bardzo progresywny i arcyważny dla rzecznictwa pro-choice. Komentarz Ogólny do art. 6 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (ICPPR) to ponad 20-stronicowa wykładnia o prawie do życia.

Paragraf 8 skupia się na aborcji jako prawie człowieka. Ograniczenia zdolności kobiet i dziewcząt do przerywania ciąży nie mogą, między innymi, zagrażać ich życiu, narażać na fizyczny lub psychiczny ból lub cierpienie, dyskryminować, jak też arbitralnie ingerować w ich prywatność. Komentarz zobowiązuje państwa-strony ICCPR do zagwarantowania bezpiecznego, legalnego i skutecznego dostępu do aborcji, gdy ciąża zagraża zdrowiu kobiety lub gdy jej kontynuacja mogłaby spowodować ból czy cierpienie, szczególnie w przypadkach gwałtu albo kazirodztwa. Państwom nie wolno regulować kwestii dot. ciąży i aborcji w sposób sprzeczny z obowiązkiem ochrony kobiet i dziewcząt przed przerywaniem ciąży w niebezpiecznych warunkach, powinny za to dokonać odpowiednich zmian w przepisach, jeśli tego obecnie nie gwarantują. Ponadto obliguje państwa do zapewnienia przystępnej cenowo antykoncepcji, jak też opartych na wiedzy naukowej informacji o zdrowiu seksualnym i reprodukcyjnym, oraz do zapobiegania stygmatyzacji kobiet i dziewcząt, które przerywają ciążę.

Polska ratyfikowała Pakt w 1977 r. a z dniem 18 czerwca 1977 r. wszedł on w życie. Pakt posiada wiążący charakter prawny i stanowi gwarancję podstawowych praw i wolności człowieka, co powoduje, że Polska jest zobowiązana do wdrożenia jego postanowień w życie. Poza konsekwencjami naruszenia prawa międzynarodowego skutkującymi daleko idącym ostracyzmem na arenie międzynarodowej, naruszenie wymogów wynikających z Komentarza może uruchomić falę procedur skargowych na gruncie międzynarodowym, europejskim i krajowym, za która pójdzie obowiązek wypłaty wysokich odszkodowań przez Polskę.

Zdrowie kobiety i autonomia w zakresie decydowania o swoim ciele wiedzie prym w katalogu praw ważonych przez Komitet. Wdrożenie tego komentarza na gruncie polskiego prawa oznacza konieczność zmiany przepisów dotyczących aborcji, gdyż dostęp do aborcji ma być gwarantowany we wszystkich przypadkach gdzie ciąża wywołuje zagrożenie dla zdrowia kobiety i gdy donoszenie ciąży może powodować dla niej duży ból i cierpienie (fizyczne i psychiczne), zwłaszcza, ale nie tylko w przypadku gwałtu i kazirodztwa, brak szans na przeżycie a także w przypadkach arbitralnych naruszeń prawa kobiet do życia prywatnego. W tym zakresie państwa są zobowiązane do zniesienia istniejących barier w dostępie do bezpiecznej aborcji w prawie i praktyce, w tym na przykład wynikających ze stosowania klauzuli sumienia, co szczególnie gorzko rezonuje z polskim porządkiem prawnym. Ponadto, dokument ten stanowi, że kryminalizacja kobiet i dziewczyn oraz lekarzy za aborcję stanowi naruszenie prawa do życia, gdyż zmusza kobiety do poszukiwania dostępu do aborcji, która nie będzie wykonywana w bezpiecznych dla niej warunkach. Jest to kolejny przepis, który powinien stanowić wyzwanie dla ustawodawcy w Polsce. Dostęp do przystępnej cenowo antykoncepcji, rzetelnej informacji na temat zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz zapobieżenie stygmatyzacji kobiet poszukujących dostępu do aborcji jest to kolejny postulat, jakby szyty na miarę polskiego ustawodawcy. W polskiej rzeczywistości, w świetle trwających dyskusji nad zaostrzeniem prawa aborcyjnego, także wymóg niewprowadzania nowych barier w dostępie do aborcji zdaje się być wyjątkowo aktualny i adekwatny.

Już w trakcie dyskusji nad Komentarzem w wielu kontekstach Polska była stawiana jako negatywny przykład, co może się szczególnych odbić dużymi oczekiwaniami wobec Polski w procesie sprawozdawania z realizacji wymogów wynikających z Komentarza. Wbrew naciskom ekstremistycznych środowisk anti-choice w Komentarzu nie znalazł się zapis o ochronie życia od poczęcia – wręcz przeciwnie, treść jego należy interpretować tak, że życie podlega ochronie od urodzenia.
Przyjęcie Komentarza to wielki dzień dla międzynarodowej społeczności pro-choice, zapewnia bowiem ramy prawne niezbędne do tego, by pociągać do odpowiedzialności władze za społeczne i zdrowotne straty wynikające z restrykcyjnych przepisów antyaborcyjnych. Komentarz stanowi także wyraźny sygnał dla ekstremistycznych organizacji, że przedefiniowanie na ich modłę katalogu praw człowieka w międzynarodowym systemie praw człowieka nie jest możliwe.