Liczne wady polskiego systemu prawa oraz praktyki jego stosowania były przedmiotem siódmego przeglądu Polski z realizacji Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, którą Polska ratyfikowała w 1989 r.

Obserwacje końcowe naświetlają wiele problemów, w tym systemowe naruszenia zdrowia i praw reprodukcyjnych w Polsce – niedostępność legalnej aborcji i przymusowe sterylizacje.

Komitet stwierdził, że odmowa dostępu do legalnej aborcji w pewnych okolicznościach wiąże się z tak intensywnym cierpieniem fizycznym i psychicznym, że może stanowić torturę. Komitet zwrócił uwagę na bariery w dostępie do tego świadczenia jak brak ścieżki postępowania w przypadku odmowy motywowanej klauzulą sumienia oraz braku procedur umożliwiających dostęp do legalnej aborcji. Komitet skrytykował także zbyt długi termin trzydziestu dni na rozpatrzenie przez Komisję Lekarską przy Rzeczniku Praw Pacjenta sprzeciwu od decyzji lekarza.

Zalecenia Komitetu obejmują dekryminalizację aborcji i wprowadzenie 10-dniowego terminu na wydanie decyzji przez Komisję Lekarską. Komitet zaapelował o procedurę postępowania w przypadku wskazań do legalnej aborcji, bez stawiania pozaprawnych wymogów. Podkreślił przy tym potrzebę uwzględnienia groźnych konsekwencji odmów, w tym tych wynikających z klauzuli sumienia. Komitet wezwał Polskę do zapewnienia pacjentkom opieki zdrowotnej po przerwaniu ciąży bez względu na to, czy aborcja była zgodna z prawem czy nie. W tym kontekście, Komitet zobowiązał władze, by nie nakładały sankcji karnych ani wobec osób wymagających opieki poaborcyjnej ani wobec lekarzy za świadczenie pomocy.

W odniesieniu do przymusowej sterylizacji, Komitet wyraził zaniepokojenie, że kobiety i dziewczynki z niepełnosprawnościami poddawane są przymusowej sterylizacji bez ich świadomej zgody, na żądanie instytucji opiekuńczych albo rodziny.

W tym kontekście, Komitet wezwał Polskę do szybkiego, bezstronnego i skutecznego ścigania oraz karania osób zaangażowanych w przymusowe sterylizacje, w tym lekarzy. Komitet zalecił szkolenia dla personelu medycznego w zakresie sposobów uzyskiwania dobrowolnej i świadomej zgody na sterylizację. Polska powinna wprowadzić skuteczny mechanizm odszkodowania, który pozwoliłby ofiarom przymusowych sterylizacji na uzyskanie odpowiedniego i sprawiedliwego zadośćuczynienia.

Uwagi Komitetu odzwierciedlają stanowisko przedstawione Komitetowi w raporcie na temat zapewnienia dostępu do legalnej aborcji oraz przymusowej sterylizacji. Stanowisko jest efektem współpracy Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Women Enabled International, Magdaleny Szaroty (Lancaster University i Stowarzyszenie Kobiet Niepełnospranwych ONE.pl) oraz niezależnych badaczek Agnieszki Król i Agnieszki Wołowicz.

Więcej nt. przeglądu Polski na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich

Supplemental Information on Poland for the Review by the Committee against Torture in a PDF file