Po poronieniu samoistnym lub wywołanym przysługuje Ci szereg praw. Z danego prawa można, lecz nie trzeba skorzystać. Nie oznaczają one, że podmiotowość prawna płodu jest równa podmiotowości kobiety. Są raczej wyrazem zabezpieczeniem jej praw i szacunku dla różnych sposobów przeżywania poronienia lub aborcji.
Przysługujące prawa
Pełnopłatny urlop w wymiarze 8 tygodni
(art. 180[1] § 1 Kodeksu pracy). Aby z niego skorzystać, przedstawia się u pracodawcy akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu oraz wniosek o urlop. Ten czas jest liczony od momentu poronienia.
Od 6 sierpnia 2025 r. w przypadku, gdy nie został sporządzony akt urodzenia (bo np. nie udało się ustalić płci płodu), osoba po poronieniu lub aborcji może przedstawić zaświadczenie o martwym urodzeniu wystawione przez lekarza posiadającego tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii lub lekarza w trakcie odbywania specjalizacji w tej dziedzinie albo położną – lub kopie tych dokumentów potwierdzone za zgodność z oryginałem przez ubezpieczoną, płatnika składek albo ZUS.
Zaświadczenie wydawane jest na podstawie dokumentacji medycznej, bez względu na czas trwania ciąży. Zmiana dotyczy przypadku poronienia lub terminacji ciąży, które nastąpiły od 6 sierpnia 2025 r.
Podstawa prawna: § 9 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków.pochówku lub rezygnacji z pochówku (art. 10 ust. 1 lub art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych). W przypadku rezygnacji z pochówku szpital może: zlecić spopielenie zwłok (prochy trafiają do zbiorowej mogiły, kolumbarium) lub zlecić pochówek gminie. Nie ma obowiązku informowania rodziców, gdzie jest grób.
Zasiłek pogrzebowy
(art. 77 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 16 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe)
Od 6 sierpnia 2025 r., w przypadku, gdy nie został sporządzony akt urodzenia, osoba po poronieniu lub aborcji może do wniosku o zasiłek pogrzebowy dołączyć w kartę zgonu lub jej kopię albo zaświadczenie o martwym urodzeniu wystawione przez lekarza posiadającego tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii lub lekarza w trakcie odbywania specjalizacji w tej dziedzinie albo położną.
Zaświadczenie wydawane jest na podstawie dokumentacji medycznej, bez względu na czas trwania ciąży.
Podstawa prawna: § 16 pkt 1 i § 17 ust. 1a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.
Poradnictwo nt. wskazań do diagnostyki genetycznej
Większość poronień samoistnych spowodowana jest czynnikami genetycznymi – wadami, które powstają spontanicznie i nie powtarzają się w kolejnych ciążach. Zdecydowanie rzadziej za poronienie odpowiadają wady genetyczne rodziców. Badania DNA stwierdzają błędy w kariotypie u zaledwie 3-6% par[1]. W przypadku stwierdzenia błędów, istnieje zwiększone ryzyko poronień czy wad rozwojowych. Natomiast nie przekreśla to szans na ciążę. Jeśli już jednak wystąpią, mogą powodować kolejne poronienia. Dzięki konsultacji genetycznej i przeprowadzeniu badań, o ile są one faktycznie wskazane, można podjąć kroki zwiększające szanse na prawidłowy przebieg ciąży. Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje badanie kariotypu (prywatnie ok. 400-500 zł/osoba) wtedy, gdy lekarz genetyk współpracujący z NFZ widzi wskazania. Należą do nich minimum 2 poronienia, niepłodność, martwe urodzenie czy mocne odchylenia od normy wykazane w badaniach nasienia. Badanie genetyczne materiału po poronieniu nie jest refundowane przez NFZ. Więcej na temat badań po poronieniu.
Odszkodowanie z tytułu utraty ciąży
O ile posiada się stosowne ubezpieczenie prywatne.
Naruszenia praw
Jeśli w szpitalu odmawiają Ci wydania karty martwego urodzenia (np. z powodu zrzeczenia się pochówku), lub lekarz/położna odmawia Ci wystawienia zaświadczenia o martwym urodzeniu, porozmawiaj z dyrekcją placówki medycznej. Powołaj się na wskazane przez nas przepisy, zadzwoń do Zespołu Prawnego Fundacji: 22 635 93 95. Istnieje możliwość złożenia skargi do Rzecznika Praw Pacjenta lub zawiadomienia do Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej.
Więcej w stanowisku Zespołu Prawnego ws. karty martwego urodzenia.
Warunki realizacji praw
Z danego prawa po poronieniu można, lecz nie trzeba skorzystać. Nie oznaczają one, że podmiotowość prawna płodu jest równa podmiotowości kobiety. Są raczej wyrazem zabezpieczeniem jej praw i szacunku dla różnych sposobów przeżywania poronienia lub aborcji.
Można zrezygnować z pochówku (religijnego lub nie), wówczas obowiązek zajęcia się nim przechodzi na gminę. Taka rezygnacja nie ma wpływu na ubieganie się o 8-tygodniowy urlop.
Aby po poronieniu lub terminacji ciąży zrealizować prawo do 8-tygodniowego urlopu, zasiłku w czasie tego urlopu i (fakultatywnie) zasiłku pogrzebowego, trzeba:
- ze szpitala otrzymać kartę martwego urodzenia,
- dokonać rejestracji w Urzędzie Stanu Cywilnego,
- wydany w USC akt przedstawić w ZUS (a wniosek o urlop macierzyński z załączonym aktem – u pracodawcy).
Niektóre szpitale same przekazują kartę do USC. Jeśli tego nie uczyni, należy dostarczyć ją do urzędu w ciągu 3 dni od dnia jej sporządzenia. Do wydania karty martwego urodzenia potrzebne jest jednak wskazanie płci płodu. Czasami z przyczyn biologicznych (wczesna ciąża) nie jest to możliwe. Można wtedy wykonać stosowne badanie na koszt pacjentki.
Powyższe uprawnienia dotyczą zarówno sytuacji, gdy do poronienia doszło w szpitalu, jak również w przypadkach poronień poza nim. W takiej sytuacji, odpowiedzialnym za wystawienie odpowiednich dokumentów jest szpital, do którego kobieta zgłosiła się po poronieniu.
Jeśli do poronienia doszło w domu, trzeba samodzielnie zadbać o zebranie materiału biologicznego. W przypadku wczesnych ciąż, zebranie tego materiału i jego zabezpieczenie, w domu czy w szpitalu, może być znacznie utrudnione lub niemożliwe, co zamyka drogę do ustalenia płci płodu i wystawienia karty martwego urodzenia.
Od 6 sierpnia 2025 r. w przypadku, gdy nie został sporządzony akt urodzenia, można przedstawić w ZUS zaświadczenie o martwym urodzeniu wystawione przez lekarza posiadającego tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii, lekarza w trakcie odbywania specjalizacji w tej dziedzinie albo położną, a wydane zaświadczenie przedstawić w ZUS (a wniosek o urlop macierzyński, wraz z zaświadczeniem, u pracodawcy).
Jeśli poronienie/aborcja nastąpiły za granicą, należy wziąć ze szpitala stosowne potwierdzenie. Mamy trzy opcje rejestracji w:
- w odpowiednim urzędzie za granicą;
- w wybranym przez siebie polskim urzędzie stanu cywilnego;
- w Polsce za pośrednictwem konsula w danym kraju zagranicznym.
Od 6 sierpnia 2025 r., jeśli nie został sporządzony akt urodzenia lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie, aby uzyskać zasiłek macierzyński można przedstawić zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza posiadającego tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii lub lekarza w trakcie odbywania specjalizacji w tej dziedzinie albo zagranicznej położnej o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej.
Podstawa prawna: § 10 w ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków.
Ze staraniem się o kolejną ciążę warto zaczekać 3 do 6 miesięcy od poronienia.
Prawa po poronieniu wg standardów opieki okołoporodowej
Źródło: Fundacja Rodzić po Ludzku
- Po przekazaniu informacji należy umożliwić pacjentce skorzystanie możliwie szybko z pomocy psychologicznej i wsparcie osób bliskich, zgodnie z życzeniem kobiety;
- Pacjentki po niepowodzeniu położniczym, w miarę możliwości, nie umieszcza się w sali razem z kobietami w okresie ciąży bądź w połogu, których ciąża zakończyła się urodzeniem zdrowego dziecka;
- Pacjentkę traktuje się z szacunkiem oraz umożliwia się jej branie udziału w podejmowaniu świadomych decyzji związanych z koniecznym postępowaniem diagnostyczno-terapeutycznym; osoby sprawujące opiekę powinny nawiązać z nią dobry kontakt słowny i mieć świadomość, jak ważny jest ton rozmowy, ich postawa oraz słowa kierowane do kobiety po utracie dziecka; należy zapytać o jej potrzeby i oczekiwania, a informacje w tym zakresie wykorzystać do wspierania podczas pobytu w oddziale; badania i zabiegi wykonuje się w intymnej atmosferze;
- Po terminacji ciąży należy umożliwić pożegnanie się ze zmarłym dzieckiem w obecności osób bliskich, jeżeli wyraża taką potrzebę;
- Prawa po poronieniu i innym niepowodzeniu położniczym obejmuje wyczerpujące informacje na temat stanu jej zdrowia. Pacjentce udziela się także wszelkich informacji zarówno o możliwości uzyskania dalszej pomocy psychologicznej, miejscach i organizacjach udzielających wsparcia osobom w podobnej sytuacji, jak i przysługujących jej prawach;
- Pacjentce przekazuje się wyczerpujące informacje na temat obowiązującego stanu prawnego, w szczególności wynikającego z przepisów o aktach stanu cywilnego, zabezpieczenia społecznego i prawa pracy dotyczącego sytuacji, w jakiej się znalazła, jak również o możliwości pochówku;
- Pacjentka otrzymuje opiekę laktacyjną zgodnie z indywidualną sytuacją i zgodnie z aktualną wiedzą na temat laktacji w sytuacji po poronieniu.
[1] https://www.poronilam.pl/poronienie/przyczyny-poronienia/
