Członkowie i członkinie Parlamentu Europejskiego wyrażają poważne zaniepokojenie sytuacją uchodźczyń z Ukrainy i wzywają instytucje Unii Europejskiej do podjęcia konkretnych działań w celu zagwarantowania wypełnienia zobowiązań wynikających z dyrektywy w sprawie ochrony tymczasowej.
17 października 2023 r. w Parlamencie Europejskim odbyła się debata plenarna na temat sytuacji uchodźczyń z Ukrainy, w tym dostępu do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz ich praw w tym zakresie. Debata dotyczyła poważnych barier, jakie napotykają uchodźczynie z Ukrainy w niektórych państwach członkowskich w momencie, gdy potrzebują opieki zdrowotnej z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.
W 2022 r. Rada Europejska uruchomiła unijną dyrektywę w sprawie ochrony tymczasowej, która nakłada na wszystkie państwa członkowskie wyraźne zobowiązania do zapewnienia każdemu uchodźcy i uchodźczyni z Ukrainy dostępu do opieki zdrowotnej w nagłych wypadkach i niezbędnego leczenia chorób oraz do zagwarantowania, że osoby z Ukrainy, które doświadczyły przemocy seksualnej, otrzymają wszelką niezbędną opiekę medyczną. Jednak pomimo tych zobowiązań, w niektórych państwach członkowskich, takich jak Węgry, Polska, Rumunia i Słowacja, wiele uchodźczyń z Ukrainy nadal nie ma dostępu do potrzebnej opieki zdrowotnej z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz wsparcia związanego z przemocą ze względu na płeć.
Podczas debaty Komisja Europejska podkreśliła znaczenie zobowiązań państw członkowskich wynikających z dyrektywy w sprawie ochrony tymczasowej i zaznaczyła, że przy wdrażaniu prawodawstwa i zobowiązań Unii Europejskiej należy zagwarantować pełne poszanowanie Karty praw podstawowych.
„Z zadowoleniem przyjmujemy tę niezwykle ważną debatę na temat potrzeby podjęcia kompleksowych działań w celu usunięcia poważnych barier stojących przed uchodźczyniami i z Ukrainy, które potrzebują dostępu do opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz wsparcia w zakresie przemocy ze względu na płeć. Ważne jest, aby Unia Europejska wywiązała się ze swoich zobowiązań wobec uchodźców i uchodźczyń z Ukrainy i podjęła konkretne i pilne działania w celu wyeliminowania luk we wdrażaniu dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony” – powiedziała Leah Hoctor, dyrektorka regionalna ds. Europy w Center for Reproductive Rights.
Według najnowszego raportu, wpływ przeszkód w dostępie do opieki zdrowotnej, z jakimi borykają się uchodźczynie, jest poważny. W raporcie zatytułowanym Care in Crisis podkreślono, że wiele kobiet podejmuje decyzję o tymczasowym powrocie do Ukrainy w celu uzyskania dostępu do opieki z powodu ogromnych trudności na Węgrzech, w Polsce, Rumunii i na Słowacji.
„Wysokie koszty, brak informacji i tłumaczeń, niska jakość usług, ograniczenia prawne, dyskryminacja. Są to bariery, które napotykają uchodźczynie z Ukrainy na Węgrzech, w Polsce, Rumunii i na Słowacji, gdy szukają opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego. Potrzebujemy zdecydowanych i pilnych działań na wszystkich szczeblach UE, aby rozwiązać te problemy” – powiedziała Erika Schmidt, dyrektorka Stowarzyszenia EMMA na Węgrzech.
„Od czasu inwazji na Ukrainę wiele zgwałconych kobiet poszukuje pilnej opieki medycznej w Polsce. Chociaż zgodnie z dyrektywą o ochronie tymczasowej powinny one mieć dostęp do wszelkiej opieki medycznej, jakiej potrzebują po gwałcie, w rzeczywistości nadal często jej nie otrzymują” – powiedziała Krystyna Kacpura, prezeska Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA..
„Moja organizacja zapewniła pomoc dziesiątkom tysięcy kobiet z Ukrainy, które potrzebują opieki w zakresie zdrowia reprodukcyjnego w Rumunii. Napotykają one na poważne bariery finansowe i informacyjne i często nie wiedzą, do kogo zwrócić się o pomoc. Wiele kobiet podejmuje bolesną decyzję o tymczasowym powrocie do Ukrainy w celu skorzystania z opieki w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego z powodu znacznych ograniczeń, z jakimi się spotykają” – powiedziała Irina Mateescu, założycielka Niezależnego Stowarzyszenia Położnych w Rumunii.