FacebookTwitteremailPrintTermin „syndrom poaborcyjny” (PAS) powstał jako określenie rodzaju zaburzeń, które rzekomo występują po zabiegu terminacji ciąży i są powiązane z zespołem stresu pourazowego. Od 1994 r. termin PAS nie występuje w podręczniku klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. W 1989 roku panel powołany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne jednogłośnie stwierdził, że legalna aborcja nie stwarza niebezpieczeństwa Czytaj więcej
Kategoria: Słownik
Wkładki wewnątrzmaciczne
FacebookTwitteremailPrintPrawie sto lat temu doktor Gräfenberg wyprodukował w Berlinie pierwsze spirale ze srebrnego drutu połączonego z jedwabnymi nićmi. Miedziane wkładki wymyślił dr Zipper z Chile w latach 60. XX wieku. Do połowy XX wieku stosowano także tzw. pessaria, metalowe „zatyczki” umieszczane w szyjce macicy. Metoda ta była nieskuteczna i niebezpieczna, gdyż mogła wywołać poważne infekcje. Czytaj więcej
Zastrzyki antykoncepcyjne
FacebookTwitteremailPrintDostępne w Polsce zastrzyki antykoncepcyjne zawierają syntetyczny odpowiednik progesteronu. Ich podstawowym mechanizmem jest blokowanie owulacji (jajeczkowania). Są podawane domięśniowo, a hormon stopniowo uwalnia się do krwi. Środki z progesteronem są odpowiednie kobiety karmiące i palaczki oraz pacjentki, które z przyczyn zdrowotnych nie mogą stosować antykoncepcji dwuskładnikowej (z syntetycznym odpowiednikiem estrogenu). Antykoncepcja w zastrzykach dostępna jest Czytaj więcej
Wazektomia (podwiązanie nasieniowodów)
FacebookTwitteremailPrintWazektomia, czyli podwiązanie nasieniowodów, to zabieg polegający na przecięciu nasieniowodów, w efekcie dochodzi do trwałej niepłodności. Nasieniowody są przecinane, wycinany jest mały fragment i końce są zamykane. Nasienie jest nadal wytwarzane, ale nie ma w nim plemników. Plemniki też są wytwarzane, ale nie łączą się z płynem nasiennym. Zabieg trwa kilka minut – jest to Czytaj więcej
Salpingotomia (podwiązanie jajowodów)
FacebookTwitteremailPrintSalpingotomia, czyli podwiązanie jajowodów, to zabieg polegający na przecięciu lub zablokowaniu jajowodów, w efekcie dochodzi do trwałej niepłodności. Nadal dochodzi do owulacji, ale plemniki nie mają szansy połączyć się z komórką jajową. Podczas zabiegu wykonuje się drobne nacięcie brzucha, w miejscowym lub całkowitym znieczuleniu. Jest to poważniejszy zabieg niż w przypadku męskiej wazektomii i wiążę Czytaj więcej
Prezerwatywy dla kobiet
FacebookTwitteremailPrintPomysł na stworzenie prezerwatyw dla kobiet pojawił się w latach 80. XX wieku, na początku epidemii HIV/AIDS. W 1993 roku produkt został oficjalnie zarejestrowany w USA. Ambasadorką nowych prezerwatyw była aktorka Drew Barrymore. Koszt wytwarzania pierwszej generacji tych środków (FC1) był dość wysoki, były one wykonane z poliuretanu, dlatego w 2005 roku pojawiła się druga Czytaj więcej
Prezerwatywy dla mężczyzn
FacebookTwitteremailPrintPrezerwatywy dla mężczyzn to jedna z najstarszych metod antykoncepcji. Znane nam doniesienia pojawiają się w XVI wieku – wówczas prezerwatywy były wykonane z lnu, jedwabiu, a później także z odpowiednio spreparowanych jelit zwierzęcych. Co ciekawe, do dziś można kupić prezerwatywy z jelit jagnięcych, należy jednak pamiętać, że nie dają one zabezpieczenia przed chorobami. Wynalezienie gumy Czytaj więcej
Plastry antykoncepcyjne
FacebookTwitteremailPrintPlastry antykoncepcyjne to alternatywa dla antykoncepcji w tabletkach, plastry wymagają zmiany raz w tygodniu. Dostarczają jednak do organizmu dużo więcej estrogenów niż pigułki, dlatego nie wszystkie kobiety powinny je stosować. Plastry wydawane są na receptę i ich stosowanie wymaga konsultacji ginekologicznej, dokładnego wywiadu lekarskiego i ewentualnie badań dodatkowych. Pierwszy plaster przykleja się na suchą skórę Czytaj więcej
Zaśniad groniasty
FacebookTwitteremailPrintZaśniad groniasty to jedna z postaci ciążowej choroby trofoblastycznej. Wyróżnia się dwie postaci zaśniadu: zaśniad groniasty całkowity i zaśniad groniasty częściowy. W przypadku zaśniadu całkowitego, najbardziej prawdopodobną przyczyną jest zapłodnienie pustej komórki jajowej przez dwa prawidłowe plemniki. Rozwijające się łożysko jest nieprawidłowe, a płód nie jest obecny. Zaśniad groniasty częściowy dotyczy sytuacji, gdy prawidłowa komórka jajowa zostanie zapłodniona Czytaj więcej
Zarodek
FacebookTwitteremailPrintMianem “zarodka” określa się osobnika we wczesnym stadium rozwoju osobniczego ssaków, rozpoczynającym się wkrótce po implantacji blastocysty w ścianie błony śluzowej macicy i trwającym aż do rozpoczęcia okresu płodowego, rozpoczynającego się ok. 8 tygodni po zapłodnieniu. Źródło: Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015 Callahan T., Caughey A. B., Blueprints Obstetrics & Gynecology, Sixth Edition, Lippincott Czytaj więcej
Tabletka poronna
FacebookTwitteremailPrintTabletka poronna jest lekiem, który podaje się we wczesnym etapie ciąży, by indukować poronienie. Źródło: Callahan T., Caughey A. B., Blueprints Obstetrics & Gynecology, Sixth Edition, Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 2013 Czytaj więcej
Poronienie
FacebookTwitteremailPrintPoronienie to spontaniczne (samoistne) przedwczesne zakończenie ciąży przed 22 tygodniem ciąży, polegające na naturalnym obumarciu zarodka lub płodu. Jest najczęstszym powikłaniem we wczesnej ciąży. W niektórych przypadkach niezbędne są interwencje farmakologiczne lub chirurgiczne, żeby ewakuować tkanki płodowe z macicy, ale wiele poronień dokonuje się w sposób naturalny. Źródło: Callahan T., Caughey A. B., Blueprints Obstetrics & Gynecology, Czytaj więcej
Płód
FacebookTwitteremailPrintMianem “płodu” określa się stadium rozwoju osobniczego ssaków, w tym człowieka. Przyjęło się, że okres płodowy trwa od końca okresu zarodkowego, czyli od ósmego tygodnia po zapłodnieniu, do zakończenia ciąży. Źródło: Callahan T., Caughey A. B., Blueprints Obstetrics & Gynecology, Sixth Edition, Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 2013 Czytaj więcej
Zapłodnienie in vitro
FacebookTwitteremailPrintZapłodnienie in vitro to metoda wspomaganego rozrodu polegająca na pobraniu od dawczyń/dawców komórek jajowych i plemników, a następnie doprowadzeniu do zapłodnienia w warunkach laboratoryjnych, poza organizmem. Po zapłodnieniu zarodki są hodowane na sztucznym podłożu przez kilka dni, a potem wszczepiane do macicy. Jest to jedna z metod leczenia niepłodności. Umożliwia też selekcję embrionów przeznaczonych do implantacji oraz przeprowadzenie Czytaj więcej
Ciąża pozamaciczna
FacebookTwitteremailPrintCiąża pozamaciczna występuje, gdy doszło do wszczepienia zarodka w miejsce inne niż jama macicy. Najczęstszą lokalizacją jest jajowód (95-99% przypadków). Pęknięcie jajowodu, będące następstwem ciąży pozamacicznej, może być stanem bezpośredniego zagrożenia życia, ponieważ w jego przebiegu często dochodzi do masywnego krwotoku. Taki stan bezwzględnie wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Stabilna ciąża pozamaciczna może być leczona chirurgicznie Czytaj więcej
Ciąża
FacebookTwitteremailPrintCiąża to stan, w którym produkty zapłodnienia są zaimplantowane fizjologicznie w błonie śluzowej macicy lub poza nią (ciąża pozamaciczna). Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, za początek ciąży uznaje się zakończenie procesu implantacji. Chociaż potocznie rozumie się ciążę jako stan, w którym w macicy rozwija się zarodek lub płód, tak naprawdę nie jest to warunek konieczny Czytaj więcej
Badania prenatalne
FacebookTwitteremailPrintBadania prenatalne są diagnostyką ukierunkowaną na wczesne wykrycie wad zarodka lub płodu i komplikacji przebiegu ciąży. Obejmują badania nieinwazyjne (ultrasonografia, badania krwi) oraz inwazyjne (amniocenteza, biopsja kosmówki). Badania nieinwazyjne mają charakter przesiewowy, to znaczy służą wyodrębnieniu populacji, w której wskazana jest rozszerzona diagnostyka i wykonuje się je u wszystkich kobiet. Wskazania do diagnostyki inwazyjnej ustala Czytaj więcej
Antykoncepcja hormonalna
FacebookTwitteremailPrintAntykoncepcja hormonalna jest jedną z najbardziej popularnych metod zapobiegania ciąży. Polega na wprowadzeniu do ustroju małych dawek hormonów w celu zablokowania owulacji. Obecnie dostępne są różne preparaty antykoncepcji hormonalnej, takie jak: tabletka dwuskładnikowa, tabletka jednoskładnikowa (minipill), systemy transdermalne i dopochwowe (NuvaRing), podskórny implant antykoncepcyjny (Implanon, Norplant). Skuteczność stosowanej prawidłowo antykoncepcji hormonalnej jest jedną z najwyższych wśród Czytaj więcej
Antykoncepcja awaryjna
FacebookTwitteremailPrintAntykoncepcja awaryjna jest sposobem zapobiegania ciąży stosowanym, gdy dojdzie do niezabezpieczonego lub wymuszonego kontaktu seksualnego, bądź gdy inne metody antykoncepcji zawiodą (pęknięta prezerwatywa, pominięta tabletka, wypadnięcie wkładki domacicznej itp.). Obecnie stosuje się trzy metody: 1) tabletka doustna zawierająca lewonorgestrel (LNG-EC), skuteczna do 72 h od kontaktu; 2) tabletka doustna zawierająca octan uliprystalu (UPA-EC), skuteczna do 120 Czytaj więcej
Antykoncepcja
FacebookTwitteremailPrintAntykoncepcja (łac. anti – przeciw, conceptio – koncepcja, poczęcie) to metody zapobiegania ciąży, polegające na niedopuszczeniu do połączenia gamety męskiej i żeńskiej, czyli plemnika i komórki jajowej. Istnieje wiele metod zapobiegania ciąży, w tym: antykoncepcja hormonalna (w formie tabletek, zastrzyków, implantów podskórnych lub systemu transdermalnego), barierowa (prezerwatywy dla kobiet i mężczyzn, kapturki dopochwowe), wkładki domaciczne, Czytaj więcej
Aborcja
FacebookTwitteremailPrintAborcja to zakończenie ciąży w wyniku zewnętrznej interwencji, zanim płód uzyska zdolność do przeżycia poza organizmem osoby będącej w ciąży. Istnieje kilka metod przerywania ciąży, które dzielą się na chirurgiczne i farmakologiczne. W Europie najczęściej stosuje się metodę farmakologiczną, polegającą na przyjęciu mifepristonu w kombinacji z mizoprostolem (zobacz aborcja farmakologiczna). Źródło: Callahan T., Caughey A. Czytaj więcej
Metody rozpoznawania płodności
FacebookTwitteremailPrintW Polsce kojarzone głównie ze środowiskiem katolickim i błędnie uznawane za nieskuteczne poprzez skojarzenie z przestarzałą metodą kalendarzykową, nowoczesne metody rozpoznawania płodności wykazują się dużą skutecznością i mają wiele dodatkowych korzyści zdrowotnych. W latach 20. i 30. XX wieku austriacki chirurg Hermann Knaus i japoński ginekolog Kyusaku Ogino odkryli, że owulacja u kobiet występuje na Czytaj więcej
Turystyka aborcyjna
FacebookTwitteremailPrintPrzystąpienie Polski i grupy państw ościennych do Unii Europejskiej i otwarcie granic przyniosło przełom w dostępie do bezpiecznej aborcji. Swoboda bezwizowego podróżowania po strefie Schengen po przystąpieniu do niej Polski pod koniec 2007 roku, znacznie ułatwiła Polkom dostęp do klinik w państwach zachodnich. Dzięki temu, iż w większości krajów europejskich aborcja jest w pełni legalna Czytaj więcej
Podziemie aborcyjne
FacebookTwitteremailPrint“Podziemiem aborcyjnym” określa się wszystkie zabiegi aborcji, które zostały wykonane poza oficjalnym system opieki medycznej. Po wejściu w życie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, która wprowadziła zakaz wykonywania aborcji ze względów społecznych, zaczęły pojawiać się tzw. podziemne gabinety, w których lekarze bądź osoby podające się za personel medyczny oferowały Czytaj więcej
Aborcja farmakologiczna
FacebookTwitteremailPrintMianem „aborcji farmakologicznej” (medical abortion) określa się przerwanie ciąży przy użyciu środków farmakologicznych. Polega ono na podaniu doustnie i/lub dopochwowo substancji – zazwyczaj jest to mifepriston lub methotrexate, a następnie prostaglandyna (najczęściej stosuje się mizoprostol). Substancje te powodują zahamowanie rozwoju ciąży oraz wydalenie tkanki ciążowej z organizmu kobiety. Po podaniu leków większość kobiet odczuwa skurcze Czytaj więcej
Seksualizacja
FacebookTwitteremailPrintSeksualizacja to zjawisko dostrzeżone w latach 90. XX wieku. Aktualnie brakuje jednej i ogólnie przyjętej definicji[1]. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego ma ona miejsce wtedy, gdy występuje jedna z następujących sytuacji: wartość osoby wynika z jej atrakcyjności seksualnej lub zachowania – do tego stopnia, że wyklucza inne cechy; osoba jest dopasowywana do normy, według której atrakcyjność Czytaj więcej
Edukacja seksualna
FacebookTwitteremailPrintEdukacja seksualna oznacza naukę o kognitywnych (poznawczych), emocjonalnych, społecznych, interaktywnych i fizycznych aspektach seksualności. Edukacja seksualna rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i prowadzona jest dalej w okresie młodzieńczym oraz w okresie dorosłości. UNESCO podkreśla, iż jest to dostosowany do wieku i kultury sposób nauczania, dostarczający dokładnych, realistycznych, nieosądzających informacji. W przypadku dzieci i młodzieży jej Czytaj więcej
Kryminalizacja aborcji
FacebookTwitteremailPrintKryminalizacja aborcji to obwarowanie sankcją karną wykonywania zabiegów aborcji z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, czyli poza wskazanymi w niej przesłankami dopuszczającymi przeprowadzenie terminacji ciąży. Obecnie ma to miejsce poprzez obowiązywanie w Polsce art. 152 ustawy z dnia 6 czerwca Czytaj więcej
Europejski Trybunał Praw Człowieka
FacebookTwitteremailPrintEuropejski Trybunał Praw Człowieka to europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany w 1959 r., sprawujący pieczę nad ochroną praw człowieka i jego podstawowych wolności w Europie. Jego siedziba znajduje się w Strasburgu (Francja). Trybunał orzeka na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokołach dodatkowych do niej, rozpatrując skargi obywateli państw członkowskich Rady Europy na naruszenie Konwencji Czytaj więcej
Klauzula sumienia
FacebookTwitteremailPrintKlauzula sumienia to przyjęta w doktrynie nazwa przysługującego lekarzowi prawa do powstrzymania się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem, że lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Obowiązuje na podstawie art. 39 Czytaj więcej
Efekt mrożący
FacebookTwitteremailPrintEfekt mrożący (ang. chilling effect) to powstrzymanie się lub zniechęcenie do wykonywania prawnych obowiązków lub realizacji swoich praw z powodu poczucia zagrożenia sankcją lub poniesienia innych konsekwencji prawnych za swoje działanie. Terminu tego użył Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku R.R. przeciwko Polsce dotyczącym braku dostępu do aborcji. Trybunał stwierdził wówczas, że „restrykcje prawne dotyczące Czytaj więcej
Prawa reprodukcyjne
FacebookTwitteremailPrintPrawa reprodukcyjne zaczęły rozwijać się jako element praw człowieka od 1968 roku, gdy odbyła się Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka ONZ w Teheranie. Rezultatem konferencji było powstanie niewiążącej Proklamacji Teherańskiej. Proklamacja jako pierwszy dokument międzynarodowy podjęła kwestię praw reprodukcyjnych: „Rodzice mają podstawowe prawo człowieka do zdecydowania w sposób wolny i odpowiedzialny o liczbie i odstępach czasowych Czytaj więcej
Prawa seksualne
FacebookTwitteremailPrintPrawa seksualne obejmują prawa kobiet i mężczyzn jako prawa człowieka do sprawowania kontroli nad swoją seksualnością, łącznie ze zdrowiem reprodukcyjnym, oraz do wolnych i odpowiedzialnych decyzji w tych sprawach, podejmowanych bez przymusu, dyskryminacji i przemocy. Termin „prawa seksualne” nie został umieszczony w międzynarodowych dokumentach, jego znaczenie zostało wyjaśnione w zapisach dotyczących praw człowieka w dokumencie Czytaj więcej
Zdrowie reprodukcyjne
FacebookTwitteremailPrintPojęcie “zdrowie reprodukcyjne” jest dosłownym tłumaczeniem angielskiego terminu reproductive health, używanego powszechnie w dokumentach międzynarodowych odnoszących się do problematyki zdrowia kobiet. Wbrew powszechnym wyobrażeniom, pojęcie zdrowia reprodukcyjnego kobiet nie odnosi się wyłącznie do okresu prokreacji. Dbałość o nie jest istotnym elementem właściwej troski o zdrowie w ciągu całego życia kobiety. Definicja zdrowia reprodukcyjnego została wypracowana Czytaj więcej