Teraz ciało rządzi się innymi prawami. Jestem chmurą zamrożoną wokoło centralnego obiektu o kształcie gruszki, który jest twardy i realniejszy ode mnie, i jarzy się na czerwono wewnątrz przezroczystego opakowania.
Opowieść podręcznej. Powieść graficzna
Margaret Atwood
Adaptacja i ilustracje: Renee Nault
Tłumaczenie: Stanisław Kroszczyński
Wydawnictwo Jaguar, 2021
Opis wydawcy:
Fabuła tej kultowej już powieści rozgrywa się w niedalekiej przyszłości na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych. Stworzone tam państwo, Gilead, jest ideologiczną odpowiedzią na klęskę ekologiczną oraz powszechny upadek wartości. Władzę w państwie sprawuje religijnie nastawiona dyktatura, która chce przekształcać społeczeństwo według nowych zasad, zgodnych przede wszystkim z zapisami Starego Testamentu. Rzesze płodnych kobiet są poddawane szkoleniu w specjalnych obozach. Tytułowe „podręczne” stanowią nagrodę dla zasłużonych działaczy, którzy nie mogą mieć potomstwa w swoim związku małżeńskim.
Po oddzieleniu od męża i córki bohaterka zostaje wysłana do obozu, a następnie, już jako podręczna, zamieszkuje u Komendanta i jego żony Sereny Joy. Ma urodzić im zdrowe dziecko. W domu Komendanta poznaje Nicka, młodego szofera, dzięki któremu ma szansę odzyskać utraconą wolność. Co istotne dla akcji książki, bohaterka, 33- letnia Freda – Freda nie jest jej prawdziwym imieniem, lecz nazwą, która oznacza, że stanowi własność Komendanta Freda – pamięta jeszcze czasy sprzed powstania Republiki Gileadzkiej, sprzed totalitaryzmu.
Napisana przez wybitną kanadyjską pisarkę Margaret Atwood dystopia zdobyła liczne nagrody literackie, została też sfilmowana. W tej chwili prezentujemy ją Państwu w postaci znakomitej powieści graficznej. Warto podkreślić, że opublikowana w 1985 r. (wyd. polskie 1992) powieść do dziś nie straciła na aktualności…
Styl akwarelowych ilustracji Renee Nault jest prosty i klasyczny, ale też odważny i mocny. Paradoksalnie jednocześnie nonszalancki i dopracowany w szczegółach. Wysmukłe, konwencjonalnie pięknie, wręcz bajkowe postacie narysowane posuwistą kreskę zestawione są z brutalną i bolesną historią w której się znajdują.
Autorka używa bardzo pomysłowego kadrowania, ostrych wyrazistych kolorów, dramatycznych wyrazów twarzy. Postanawia również inaczej przestawić sceny dziejące się w tragicznej teraźniejszości (kilka kontrastowych barw – najczęściej czerwień, szarość i czerń, kontury, surowe obrazy, mało detali) i normalnej przeszłości (wielobarwne ilustracje, bez konturów, wiele szczegółów).
Lekturą jest na pewno estetyczną ucztą dla oka, przywodzi na myśl film „Śpiąca królewna” Disneya z 1959 roku, dzięki czemu czytelnicy mogą poczuć nostalgię za czasami dzieciństwa.
Adaptacja kultowej powieści Margaret Atwood z 1985 roku, podobnie jak pierwowzór, to książka którą trzeba dawkować. Ładunek emocjonalny jest momentami tak duży, że wręcz przygniata.
Przytłaczająca atmosfera sprawia, że powieści graficznej nie czyta się dla przyjemności, a lektura powoduje przyspieszenie tętna. Po jej skończeniu czujemy jednocześnie ulgę i niedosyt. Z powodzeniem powieść graficzna mogłaby być dwa razy dłuższa, tak aby więcej scen z pierwowzoru się w niej znalazło, a te istniejące mogły być rozszerzone.
Książka wprowadza czytelnika/czytelniczkę w wachlarz emocji: złość, frustrację, przygnębienie, ale tez bunt i motywację do przeciwdziałania rosnącym w siłę fundamentalizmom religijnym w naszym kręgu kulturowym. Powieść pokazuje jak bardzo ważne jest niezapominanie o walce o prawa człowieka kobiet, bo inaczej możemy wylądować na miejscu mieszkanek Gileadu.
Przesłanie Opowieści podręcznej jest uniwersalne dla wszystkich społeczeństw, dla polskiego obecnie szczególnie. Rzeczywistość Republiki Gildeadu stała się przestrogą chyba najbardziej mrożąca krew w żyłach nam, Polkom. A to wszystko na początku lat 20. XX wieku…
