DOSTĘPNOŚĆ ABORCJI W WARSZAWIE

terminacja ciąży w Warszawie

W Polsce terminacja ciąży w trzech przypadkach określonych w ustawie jest świadczeniem gwarantowanym [1]. Niestety wiele szpitali nie realizuje swoich obowiązków. Dla wielu pacjentek Warszawa funkcjonuje jako miejsce ostatniej szansy. W ramach akcji #PrześwietlamySzpitale Federacja sprawdziła, na ile dostępna jest terminacja ciąży w Warszawie.

Federacja skierowała do dyrekcji 14 warszawskich szpitali z oddziałami ginekologiczno-położniczymi następujące zapytania w ramach dostępu do informacji publicznej[2]:

Pytania

  1. Ile zabiegów przerywania ciąży dopuszczalnych na mocy ustawy z 1993 r. zostało przeprowadzonych od początku 2019 roku z podziałem na miesiące?
  2. Czy obecnie przeprowadza się zabiegi przerywania ciąży zgodnie z ustawą z 1993 r.?
  3. Jeśli odpowiedź na powyższe pytania jest negatywna, proszę o wskazanie przyczyn odmowy przeprowadzania zabiegów przerywania ciąży dopuszczalnych na mocy ustawy z 1993 r.
  4. Czy w przypadku odmowy przeprowadzenia zabiegów przerywania ciąży dopuszczalnych na mocy ustawy z 1993 r. przez lekarzy wykonujących zawód w [nazwa szpitala] Dyrektor Szpitala wskazuje pacjentkom realne możliwości uzyskania tego świadczeniu u innego lekarza lub w innym zakładzie opieki zdrowotnej albo zapewnia Pan wykonanie takiego zabiegu (jako świadczenia zdrowotnego) przez innego lekarza – podwykonawcę?”

W poniższym tekście słowo “pacjentka” odnosi się do osób identyfikujących się jako kobiety, socjalizowanych do tej roli i z doświadczeniem życia jako kobiety.

 (Nie)dostępność świadczenia gwarantowanego

Poniższa tabela ilustruje informacje i deklaracje przekazane przez 14 warszawskich szpitali, w tym sześć (współ)finansowanych przez m. st. Warszawa (nazwy pogrubionym drukiem).

Terminacja ciąży w Warszawie - pobierz tabelkę

Terminacja ciąży w Warszawie – pobierz tabelkę w jpg

Nazwa szpitala 

Data odpowiedzi   

Deklaracja  świadczenia  aborcji

Liczba          zabiegów  w 2019 r.

Liczba zabiegów  w 2017 r.**

Dodatkowe, uznaniowe kryteria

Szpital im. Prof. Witolda Orłowskiego

(III stopień referencyjności)

10.04.2019

NIE

0

29

Szpital nie wykonuje terminacji ciąży, deklaruje odsyłanie do innych placówek

Szpital Praski im. Przemienienia Pańskiego

(I stopień referencyjności)

15.05.2019

TAK

0***

0

Brak informacji o procedurze (kwalifikującej do zabiegu)

Mazowiecki Szpital Bródnowski

(III stopień referencyjności)

14.05.2019

TAK

0

0

Brak informacji o procedurze

Międzyleski Szpital Specjalistyczny

(II stopień referencyjności)

4.04.2019

TAK

0***

0

Brak informacji o procedurze

Szpital Specjalistyczny „Inflancka”

(II stopień referencyjności)

4.04.2019

TAK

0

0

Brak informacji o procedurze

Szpital Kliniczny MSWiA

(III stopień referencyjności)

3.04.2019

TAK

0

5

Brak informacji o procedurze

Szpital Solec

(II stopień referencyjności)

8.05.2019

TAK

0***

0

Odniesienie do wytycznych ze spotkania z Mazowiecką Konsultantką Wojewódzką ds. Ginekologii i Położnictwa

Wojskowy Instytut Medyczny

(III stopień referencyjności)

5.04.2019

TAK

0***

0

Brak informacji o procedurze

Szpital Bielański

(III stopień referencyjności)

8.04.2019

TAK

26

140

Zalecana konsultacja psychologiczna

Uniwersyteckie Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka WUM

(III stopień referencyjności)

5.04.2019

TAK

15

32

Pisemne odmowy z innych placówek

Instytut Matki i Dziecka

(III stopień referencyjności)

2.04.2019

TAK

3

35

Decyzja Zespołu ds. Wad Płodu (poza wadami letalnymi), obowiązkowa konsultacja psychologiczna

Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej

(III stopień referencyjności)

1.04.2019

TAK

3

12

Brak informacji o procedurze

Szpital św. Zofii

(III stopień referencyjności)

17.05.2019

TAK

3

7

Konsylium lekarskie

Szpital Specjalistyczny im. Świętej Rodziny

(II stopień referencyjności)

1.04.2019

TAK

1

9

Brak informacji o procedurze

Nazwy szpitali podległych m.st. Warszawa oznaczono pogrubionym drukiem
** Dane pozyskane przez Federację na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny
*** Wyjaśnienie: „z powodu braku pacjentek, które zgłosiły się do szpitala ze wskazaniem do terminacji ciąży”

Jedynie 6 z 14 warszawskich szpitali poza zapewnieniem o świadczeniu ustawowej aborcji, faktycznie przeprowadziło zabiegi w 1. kwartale 2019 roku. Kolejnych siedem szpitali nie wykonało żadnego zabiegu, co może wskazywać na fikcyjny charakter deklaracji.

Tylko jeden szpital – im. Orłowskiego – poinformował, że od początku 2019 nie wykonuje terminacji ciąży z powodu „braku personelu niezbędnego do wykonania procedury”. Tym samym placówka, która dotychczas była jednym z wiodących świadczeniodawców w zakresie zabiegu aborcji, i nadzieją dla pacjentek z całej Polski, przestała zapewniać niezbędną opiekę. Dyrekcja szpitala deklaruje, że pacjentki są kierowane do innych szpitali po uprzednim uzgodnieniu możliwości przeprowadzenia zabiegu.

Wewnętrzne procedury postępowania

Mimo licznych apeli Federacji, Ministerstwo Zdrowia nadal nie stworzyło jednolitej  procedury postępowania. W efekcie większość szpitali albo wprowadza własne regulacje z dodatkowymi barierami dla pacjentek albo nie dysponuje protokołem postępowania (szczegóły). Choć większość szpitali nie opisała swoich wewnętrznych procedur, u czterech zidentyfikowano kryteria niewymagane żadnymi przepisami wymogi:  

  • Szpitalu św. Zofii w odpowiedzi na zapytanie Federacji ujawnił, że decyzję podejmuje konsylium lekarskie. Jako że ustawa o planowaniu rodziny mówi o orzeczeniu pojedynczego lekarza, a nie gremium kolegialnego, Federacja zwróciła się o uzasadnienie takiej bariery. Szpital wyjaśnił, że konsylium nie jest ciałem decyzyjnym, a ma na celu ustalenie planu opieki nad pacjentką.  
  • Uniwersyteckie Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka WUM oczekuje pisemnej odmowy z placówki, która uprzednio odesłała pacjentkę. Wobec powszechnej niechęci do wydawania takich odmów kryterium stanowi dodatkową barierę dla pacjentek. Centrum uznaje takie kryterium za formę wywierania nacisku na lokalne szpitale, które odmawiają swoim pacjentkom świadczenia.
  • Szpital Bielański wymaga obowiązkowej konsultacji psychologicznej w hospicjum perinatalnego, co dla wielu pacjentek stanowi traumatyczne doświadczenie. Dla zilustrowania problemu kilka cytatów z forum internetowego. W odpowiedzi na pytanie o podstawę takiego kryterium, Szpital Bielański napisał, że konsultacja psychologiczna jest zalecana, a nie obligatoryjna, co wskazuje na zmianę stanowisko pod wpływem naszej interwencji. 

W odpowiedzi na pytanie o podstawę takiego kryterium, Szpital Bielański napisał, że konsultacja psychologiczna jest zalecana, a nie obligatoryjna, co wskazuje na zmianę stanowisko pod wpływem naszej interwencji.

  • Instytut Matki i Dziecka wymaga obowiązkowej konsultacji psychologicznej, a Zespół Interdyscyplinarny ds. Wad Płodu “ocenia możliwość zakończenia ciąży zgodnie z ustawą o planowaniu rodziny” – poza przypadkami wad letalnych. Posiedzenia zespołu odbywają się w każdy wtorek.  Szczegóły w przesłanym liście na dole strony.

Warto podkreślić, że Szpital Praski przesłał szczegółową procedurę postępowania z pacjentką dotkniętą poronieniem lub rozpoznaniem ciąży obumarłej. Nakłada ona obowiązek wydzielenia oddzielnej sali; zapewnienia troski, szacunku, prywatności przystępnej informacji medycznej oraz opieki psychologicznej; umożliwienia obecności osoby bliskiej i zadecydowania o pochówku, ew. badaniach genetycznych.

Wyniki w perspektywie powszechnych naruszeń prawa

Zabiegi przerwania ciąży w przypadkach określonych w ustawie o planowaniu rodziny[3] są świadczeniami gwarantowanymi[4], które powinny być realizowane we wszystkich szpitalach mających kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia „położnictwo i ginekologia – hospitalizacja”.

Jak wynika z otrzymywanych przez Federację zgłoszeń, prowadzonych interwencji i doniesień medialnych oraz przeprowadzonego monitoringu, dostępność aborcji jest znacząco ograniczona w całej Polsce z powodu kilku czynników:

  • braku jednolitej, zgodnej z prawem, procedury postępowania, która byłaby znana z góry przez pacjentki,
  • stawiania dodatkowych, niewymaganych żadnymi przepisami wymogów (np. obowiązkowa konsultacja psychologiczna),
  • odmów motywowanych ideologicznie,
  • niekierowania pacjentek do placówek, które zapewnią uzyskanie tego świadczenia. Warto w tym miejscu wskazać, że taki obowiązek szpitala jako podmiotu leczniczego, a przez to dyrektora placówki, potwierdziło w piśmie z 21 grudnia 2018 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych podczas prezentacji stanowiska rządu przed Komitetem Ministrów Rady Europy[5] w sprawie implementacji wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i S. przeciwko Polsce.

W rezultacie, zaledwie 10% zakontraktowanych placówek przestrzega prawa i świadczy zabiegi przerywania ciąży. Wedle statystyk Ministerstwa Zdrowia, w ostatnich latach wykonuje się około 1100 aborcji, przy czym większość tylko w trzech województwachmazowieckim, śląskim, pomorskim – co świadczy o rosnącej koncentracji i wymuszonej migracji kobiet do innych regionów Polski.

Terminacja ciąży w Warszawie – listy szpitali

Z myślą o pacjentkach, Federacja publikuje poniżej wszystkie odpowiedzi warszawskich szpitali. Przesłane deklaracje o wykonywaniu terminacji można wykorzystać w rozmowach z ordynatorem/dyrekcją szpitala, w którym osoba kwalifikująca się do zabiegu przerwania ciąży chciałaby skorzystać ze świadczenia. Poradnik z praktycznymi informacjami dot. egzekwowania prawa do przerwania ciąży dostępny jest na stronie.

  1. odpowiedź_Instytut_Matki_Dziecka
    a) uzupełnienie odpowiedzi ws. procedur z 15.07.2019
  2. odpowiedź_Mazowiecki_Szpital_Bródnowski
  3. odpowiedź_Międzyleski_Szpital_Specjalistyczny
  4. odpowiedź_Szpital_Bielański
    a) uzupełnienie odpowiedzi ws. konsultacji psychologicznej z 5.07.2019
  5. odpowiedź_Szpital_im._Orłowskiego
  6. odpowiedź_Szpital_im.Anny_Mazowieckiej
  7. odpowiedź_Szpital_Inflancka
  8. odpowiedź_Szpital_MSWiA
  9. odpowiedź_Szpital_Praski
  10. odpowiedź_Szpital_Solec
  11. odpowiedź_Szpital_św._Rodziny
  12. odpowiedź_Szpital_św.Zofii
    a) uzupełnienie odpowiedzi ws. konsylium z 2.07.2019
  13. odpowiedź_UCZKiN_WUM
  14. odpowiedź_Wojskowy_Instytut_Medyczny

Dalsze kroki. Rzecznictwo na bazie wyników monitoringu

Brak możliwości udzielenia świadczeń stanowi nienależyte wykonanie umowy z NFZ. Z tego powodu Federacja wykorzysta pozyskane odpowiedzi do działań rzeczniczych kierowanych do Narodowego Funduszu Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta i Ministerstwa Zdrowia, by odgórne, systemowe zmiany doprowadziły do poprawy dostępności tego świadczenia gwarantowanego.

Jako że sześć szpitali z oddziałami ginekologiczno-położniczymi podlega Urzędowi m.st. Warszawy, Federacja podejmie działania skierowane do lokalnych decydentów.

Ponadto zapytania o dostępność kierujemy do wszystkich szpitali w miastach wojewódzkich zobligowanych do świadczenia terminacji ciąży.

Dołożymy wszelkich starań, by zabieg przerwania ciąży był realnie dostępny oraz wolny od wszelkich barier i stygmatyzacji!

[1] na mocy ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży

[2] art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września 2001 r. (t.j. Dz.U. 2018 poz. 1330 ze zm.)

[3] ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży

[4] na mocy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego

[5] Nadzór nad wykonaniem wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, H46-13 P. and S. v. Poland (Application No. 57375/08), CM/Del/Dec(2019)1340/H46-13,  https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=090000168093755e

Podobne artykuły

  1. terminacja ciaży w szpitalu