Rzecznik Praw Dziecka planuje izolację kobiet w celu zwalczania FAS

List RPD do Prezydenta w sprawie projektu ustawy

Z okazji Światowego Dnia  FAS (Alkoholowego Zespołu Płodowego) Rzecznik Praw Dziecka (RPD) Marek Michalak wystąpił do prezydenta Andrzeja Dudy z planem działań dla „zabezpieczenia dziecka przed negatywnymi konsekwencjami zachowań podejmowanych przez kobiety w ciąży, polegających na piciu alkoholu, zażywaniu narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych, które powodują trwałe uszkodzenie płodu”. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych szacuje, że co roku w Polsce zjawisko dotyka około 9 tys. noworodków. Zacytujmy fragment listu do PAD z prośbą o  inicjatywę ustawodawczą zmierzającą do „prawnego uregulowania problemu kobiet w ciąży”:

„Mając na celu ochronę dobra dziecka nieurodzonego, w ocenie Rzecznika Praw Dziecka, należy uruchomić procedurę, na podstawie której kobieta będąca w ciąży, działająca na szkodę swojego dziecka poprzez spożywanie alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych, może zostać, skierowana przez sąd na leczenie szpitalne we wskazanym zakładzie leczniczym. Procedura ta powinna być uregulowana na poziomie ustawowym”.

Poza izolacją kobiety, projekt przewiduje opiekę lekarską, pracę terapeutyczną w celu zachowania przez nią abstynencji, a także edukację w zakresie wpływu alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych na rozwój płodu. Obligatoryjny udział w postępowaniu mieliby wziąć przedstawiciel ustawowy/ pełnomocnik kobiety w ciąży, adwokat dziecka nieurodzonego i prokurator.

Kontrowersyjny projekt został skrytykowany przez środowisko prawnicze i organizacje kobiece za przedmiotowe traktowanie kobiet, niejasność legislacyjną zostawiającą duże pole do nadużyć oraz brak rzetelnej diagnozy problemu. Portal OKO.press opublikował w swoim komentarzu głos Kamili Ferenc, prawniczki Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny:

„Projekt przewiduje przede wszystkim środki daleko idące, w tym pozbawienie wolności. RPD nie podjął próby ulepszenia programów terapeutycznych i wsparcia psychologicznego dla kobiet w ciąży, które pomogłyby im rozpocząć walkę z problemem, i które stawiałyby w centrum także ich dobrostan.

Znowu kobiety – znajdujące się w stanie ciąży mającym wpływ na ich zdrowie fizyczne i psychiczne – zamiast po partnersku, ze zrozumieniem i szczególną uwagą, są traktowane jak potencjalne przestępczynie.

Zawarte w projekcie propozycje („adwokat dziecka nienarodzonego”), jak i cały jego wydźwięk, są sprzeczne z wynikającym z polskiego systemu prawa statusem prawnym płodu.

Zgodnie z kodeksem cywilnym zdolność prawną (czyli możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków w prawie cywilnym) ma każdy człowiek od chwili urodzenia. Częściowa i pełna zdolność do czynności prawnych przyznawana jeszcze później.

Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkód doznanych przez płód przed urodzeniem też możliwe jest dopiero od momentu urodzenia się dziecka. Instytucja przedstawicielstwa ustawowego funkcjonuje jedynie w stosunku do osób, które się urodziły. Tym bardziej trudno więc sobie wyobrazić istnienie stosunku pełnomocnictwa między adwokatem a płodem.

To, co uderza to także zastosowany w piśmie RPD język – przesądzający status płodu jako „dziecka nienarodzonego” i nieoparty na wiedzy medycznej wyróżniającej stadia zygoty, zarodka, płodu w okresie prenatalnym.

Z drugiej strony język ten ma zakotwiczenie w anachronicznych pozostałościach warstwy językowej niektórych przepisów prawa, tj. w ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka i kodeksie karnym. Mówię o warstwie językowej, a nie normatywnej, bo

polski system prawa ani nie przesądza o początku życia od poczęcia, ani nie zrównuje sytuacji prawnej urodzonego człowieka i płodu. Już w samej Konstytucji mowa jest o ochronie kobiet w ciąży i macierzyństwa, a więc ochrona ta jest ujęta z perspektywy kobiety jako podmiotu praw.

Być może inicjatywa RPD spowodowana jest naciskami na niego ze strony środowisk anti-choice i pretensjami z ich strony, że do tej pory RPD nie wspierał ich działań”.

 

Źródła:

https://oko.press/kobieta-pije-ciazy-rzecznik-dziecka-zamknac-ja-szpitalu-prawnicy-absurdalne-nieskuteczne/

https://brpd.gov.pl/aktualnosci-wystapienia-generalne/rpd-wnioskuje-do-prezydenta-rp-o-ochrone-dzieci-nieurodzonych